Microsoft Word doc

Buzilgan tabiat komplekslari xam ekoturizm obyekti. Aytib utilganidek, nafakat guzal tabiat kadamjoylari, balki tabiiy jarayon va xodisalar (ekologiyada buni biotik va abiotik omillar deb yuritiladi) yoinki insonlarning xujalik faoliyati (antropogen omil) ta’sirida buzilgan tabiat komplekslari (landshaftlar yoki joyning tabiiy kurinishi va xolati) xam ekoturizm obyekti bula oladi. Zero ekoturizmning asosiy vazifalaridan biri aynan buzilgan tabiat komplekslarini kayta tiklashdir. Orol va Orolbuyi kabi inkirozli ekologik xududlarga kizikuvchi sayyoxlarning soni kundan kunga ortib bormokdla. Ammo uni ekologik nuktai nazardan tuFri uyushtirish lozim. Bu masala zamonamizning eng dolzarb muammolaridan biri xisoblanadi.
Davlat, jamiyat, maxalliy boshsaruv organlarining ekologik turizmdan manfaatdorligi prinsipi. Ekoturizm turizm industriyasida eng daromadli (kam sarf - xarajat kilib, kup foyda oladigan ) soxa bulganligi sababli, undan kelib tushadigan foyda maxalliy davlat va nodavlat organlari xamda xalkaro tashkilotlarning sarmoyalarini kupaytirish manbai bulib xizmat kiladi.
Umuman olganda, ekoturizm prinsiplarini juda xilma-xil va keng kamrovli bulgani uchun xam biz ularni sharxsiz, Sizlarning mustakil fikrlashingiz maksadida sanab utamiz, xolos:
ekoturizmda ekologik-ijtimoiy-istisodiy manfaatdorlikning yagonaligi;
ekoturizmda milliy gurur va iftixorni shakllantirishning zarurligi; ekoturizmning mintasaviy xususiyat kasb etishi va uokazo.
Muayyan ekologik me’yordagi ekoturizm prinsiplari ekologik xavfsizlikni saklab turuvchi zaruriy xodisa va jarayonlar turkumiga kiradi. Bundan bir vaktning uzida xam sayyoxlik, xam tabiatni muxofaza kilish koidalari kelib chikadi. Shunday kilib, ekoturistik yunaltirilgan xarakatlar ekologik prinsiplarga yondashgan va chukur ilmiy asoslangan bulishni talab etadi. Chunki inson tabiatning bir bulagi, lekin uning aksi emas.
Nazorat savollari

• 
  Ekologik prinsip nima ?
  
• 
  Nima uchun ekoturlarda tabiatni muuofaza silish soidasi birlamchi uisoblanadi ?
  
• 
  Ekoturizmda foyda tassimlash soidasi sanday ?
  
• 
  Turli turistik sayyoulikni birga olib borishdan massad nima?
  
• 
  Ekoturistik ta’limning majburiyligi nimada?
  
• 
  Ekologik soida bilan ekoturistik siodaning farsi bormi ?
  
• 
  Nima uchun maualliy auolini ekoturizmni tashkillashtirishga kupros jalb etish lozim ?
  
• 
  Ekologik boshsaruv turlarining yagonaligi nimada ?
  
• 
  Milliy gurur va ekoturizm urtasidagi boglislik nimada namoyon buladi ?
  
• 
  Buzilgan tabiat komplekslariga nimalar kiradi va ular ekoturizm obyekti bula oladimi ?
  

6. 
   Ekoturistik xavfsizlik
   

Turizm kishilarning uzga joy, yurt, mintaka va kitalarga borishi bilan boFlik bulgani uchun sayoxatchilar uchun muayyan darajada nokulayliklarni olib keladi. Ular soat poyasining uzgarishi bilan boFlik bulgan bioritmik nokulayliklardan to turli transport xodisalari orkali sodir etiladigan falokatlarni misol kilib keltirish mumkin.
Xush, xavfsizlik, jumladan ekoturistik xavfsizlik nima va uni kanday kilib ta’minlamok kerak? Rossiyalik olim L. Yu. Xotunsevning fikricha xavfsizlik - aloxida shaxs, jamiyat va tabiat obyektlarining kuchli darajadagi xavf-xatardan ximoyalanganlik darajasi bulib, uning asosiy mezoni kelajakda yoki xozirda sodir buluvchi tabiiy yoki ijtimoiy xatardan kelib chikuvchi kurkuv xissidir.
Bu tushunchaga gruziyalik mutaxassis T. Aroshidze xavfsizlik - keng ma’noda xayot, salomatlik, insoniyatning asosiy xukuklari, xayotiy manfaatlarini ta’minlovchi manbalar, ijtimoiy tartibdagi resurslar bilan boFlik xavflarga chidamlilik darajasi, deb ta’rif beradi.
V.N.Burkov, A.V.Shepkinlarning fikricha xavfsizlik nazariyasi zamonaviy, uzaro tartibli fan yunalishi bulib, insoniyat, jamiyat, davlatning xayotiy zarur manfaatlarini texnogen va tabiiy favkulodda xolatlardan ximoyalanganlik darajasi.