Microsoft Word dissertatsiya2017 — копия

Lingvistik omillar 

Lingvistik  omil  deganda  joy  nomlariga  asos  boʻlgan  soʻz,  soʻz  birikmasi, 

qoʻshma soʻz va qoʻshimchalarni e’tiborga olish shart. Sababi shuki, ular tilga xos 

belgilarning  majmuasi  va  ularda  ham  alohida-alohida  xususiyatlar  mavjud.  2 

Shular  asosida  lingvistik  omillarning  oʻzagi  boʻlgan  quyidagi  omillar  yuzaga 

kelgan:  1.Fonetik  omillar.  2.Leksik  omillar.  3.Leksik-semantik  omillar.  4. 

Grammatik omillar.  

1.  Fonetik  omillar  –Mazkurnutq  tovushlariga  xos  ma’noviy  oʻzgarishlar, 

nutq  tovushlarining  oʻzaro  oʻrin  almashishi  kabi  fonetik  hodisalar  nutq 

tovushlariga  xos  boʻlgan  lisoniy  xususiyatlar  majmuidir

1

.  Albatta,  toponim 

qanchalik tarixiy boʻlsa, uni tashkil qilib turgan nutq tovushlari ham ma’lum sifatiy 

hamda miqdoriy oʻzgarishlarga uchragan boʻladi. Bunday holatlar joy nomlarining 

aytilishida roʻy beradi. Mana shu oʻzgarishlar jami  fonetik  omillar sirasiga kiradi. 

Fonetik  omillarda  joy  nomini  tashkil  qiluvchi  soʻzlarning  qanday  fonemalardan 

tuzilgani  va  ularning  talaffuz  jarayonida  turli  fonetik  oʻzgarishlarga  uchrashligi 

kuzatiladi.  Masalan,  Sirchiq  gidronimi  fonetik  oʻzgarishga  uchrab,  Chirchiq 

holatiga kelib qolgan: s/ch hodisasi roʻy bergan.