Microsoft Word dissertatsiya2017 — копия

                        Etnonim va etnotoponimlarning hosil bo`lishi 

Tilshunoslikda    soʻz  yasalishi  masalalarini  alohida  boʻlim,  soha  sifatida 

oʻrganish asoslab berildi. Soʻz yasalishining muammolariga, konkret oʻrinishlariga 

grammatika va leksikologiya sohalari doirasida ham toʻxtalish mumkinligini inkor 

etmagan  holda  biz  ham  etnonim  va  etnotoponimlarning  yasalishini  alohida  bobda 

emas,  balki  oʻrganilayotgan  materialning  fonetik  va  grammatik  xususiyatlari 

tizimida tadqiq etishni lozim topdik. Bundan tashqari etnotoponimlarning yasalishi 

umuman tildagi soʻz yasalishi usullariga asosan mos kelishini ham nazarda tutdik. 

Shuni ham aytish kerakki, koʻpgina etnonimlar yasama soʻzlarning alohida  ma’no 

---

84 

 

oʻzgarishi  natijasi  sifatida  yuzaga  kelgan.  Oʻzbek  tilida  nom  yasalish  hodisasi 

oʻzining  lisoniy qonuniyatlariga  koʻra soʻz yasalishidan  unchalik  farq qilmasada, 

ayrim  oʻziga  xos  xususiy  belgilariga  ham  ega.  Qoʻshma  nomlarning  koʻpchiligi 

indikatorlar  yordamida  yasalgan.  Bunday  nomlar asosan ot  va son, sifat,  fe’l kabi 

soʻz  turkumlari,  ya’ni  otlashgan  soʻzlarning  bir-biriga  qoʻshilishi  natijasida 

vujudga 

keladi. 

Ot+ot 

tipidagi 

etnotoponimlar: 

қараман+кенагас, 

қийат+қўнғирот,  манғит+арна  Алан+йап,  Казақ+авыл.  Bu  qoʻshma  nomlar 

uzvlarining bogʻlanish  yoʻllari  va ana shu  lisoniy  munosabatni  yuzaga keltiruvchi 

omillar  ham  bir  xil  emas.  Ularning  ayrimlari  grammatik  vositalar  orqali  sifat+ot 

tipidagi  etnotoponimlar:  Кона+мачай,  Ашак+карвак,  Таза+дўрман,  Йукари+ 

Мухаман. Kompozisiya usuli, ayniqsa etnonimlar yasalishida ancha sermahsul.