Microsoft Word Динишщева Зумрад

Tabiat bilan tanishiirish metodlaricfan kurgazmali meiodlar

	KUZATIShLAR	>				AM ALIY METODLAR UYIN.
L					t
	XARAKATLI UYINLAR.	*4				TABIATDAGI MEXNAT
-		ji
	OGZAKI METODLAR					TARBIYaChlNING XIKOYaSI
		J
	SUXBAT				f	BADIIY ADABIYoTNI UKISh
L
f	MAShGULOTLAR	1			f.'	MAShGULOTMNG TA’LIMIY VAZIFASI		■■
L		-			■■			•

r-	EKSKURSIYaLAR
		у

I

I

KUNDALIK XAYoTDAGI ISh
SAYRLAR

KUZATIShLAR

Kuzatish atrof olam predmetlari va xodisaJarini maksadga muvofik rejali idrok etishdir. Kuzatish murakkab bllim faoliyati bulib unda idrok, tafakkur va nutk ishtirok etadi. Barkaror dikkat talab etiladi. Kuzatilayotgan xodisani tushuntirishda bolaning tajribasi, biJimi va maiakalri muxim axamiyatga ega buladi.

Tabiatni boiaiar bilan birgalikdla kuzatishni tashkii etar ekan, tarbiyani bir kator vazifalarni xal etadi: bolalarda tabiat xakida bilimni shakilantiradi. Kuzatishni urgatadL kuzatuvchanlikni ustiradi, estetik jixatdan tarbiyaiaydi.

Predmet va xodisalarning xususiyati xamda sifatlari xakidagi bilimni shakliantirish maksadiaa tashkii etiiadlgan kiska muddatli kuzatuviar jarayonida boiaiar kisrnlarning shakli, rangi, kattiigi, tuziilshi, fazoviy joylashuvini, satxining xarakatini farkiashni, xayvoniar bilan tanishganda esa xarakat xarakteri ular chikaradigan tovushlarni xam urganadiiar va xokozo.

Usimlik va xayvonlarning usishi xamda rivojlanishi tabiatdagi mavsumiy uzgarishlar xakidagi bilimlarning jamgarilishi uchun kuzatishning ancha murakkab tun uzok muddatli kuzatishlardan foydalaniladi, bUnda bolalarga ob'ektning kuzatilayotgan xolatini ilgarigi bilan kiyoslashga tugri keladi,

Bu kuzatishlar davomida bolalarning zexni va kuzatuvchanligi usadi, Analiz kilish, kiyos!ash_T xulosa chikarish protsessi takomillashadi.

Kuzatishlar tarbiyachi tomonidan bolalarni usimlik va xayvonlar bilan ob-xavo bilan kattalarning tabiatdagi mexnati bilan tanishtirishda tashkii etiladi,

Kuzatishlar mashgulot va ekskursiyalarda, sayrlarda, tabiat burchagida va shu kabi joylarda olib boriladi.

Didaktik syujetii va predmetii rasmlar- bolaiarni ukitishda kurgazmaii vosita sifatida maxsus yaratiigandir «Yilning turt fasfi», «Uy xayvonlari», «Yovvoyi xayvonlar», «Utsimon usimlikJar» va shu kabi rasmlar seriyasi shular jumiasidandir. Buiardan turli maksadlarda foydalaniladi. Badiiy rasmlarni fakat maktabgacha kata yoshdagi boiaiar bilan kurish maksadga muvofikdir ' ''

Ukuv ekrani boiaiar bogchasida boiaiarni tabiat biian tanishtirishda diofilmaiar, kinofilmlar va teiefiimiardan foydaianiiadi.

Ukuv ekrani boiaiarda tabiat xodisaiarining dinamikasi: usimiik va xayvonlarning usishi xamda rivojiamshi kattaiarning mexnati xakidagi tasavvuriarni shakllantiradi. Kiska muddat ichida uzok vakt buiib utgan xodisalarni kursatish imkonini beradi.

Kinofilmlar bolalarda aloxida emotsional munosabat kizikish uygotadi. Bu esa bilimlarni yanada muvofakiyatlirok egallashga yordam beradi.

Syujetli diofilmlar, kinofilmlar va telefilmlar syujetining kizikarliligi bilan bolalarda aloxida kizikish uygotadi. Bu bilimlarning aktiv idrok etishga yordam beradi. Ekrandagi xodisalarga aloxida munosabat uygotadi.

Syujetli diofilm kinofilm va telefilmlardan turli maksadlarda bilimlarni konspektlashtirish, u yoki bu xodisani xarakterlovchi muximrok xususiyatlarni ajratib kursatish, bilimlarni kengaytirish tabiatga extiyotkorona munosabatda bulishni shakllantirish maksadlarida foydalaniladi.

AMALIY METODLAR UYIN.

Tabiatning oddiy xodisa va predmetlari xakida bolalarning tasawurlarini kengaytirish maksadida utkaziladigan kuzatishlar bilan bir katorda xilma xil uyinlardan keng foydalaniladi. Bu uyinlarda bolalar suzuvchanlik tajribasini orttiradilar, egallagan bilimlarini ijodiy uzlashtiradilar.

Bolalarni tabiat bilan tanishtirishda didaktik xarakterli va ijodiy uyinlardan foydalaniladi.

Didaktik uyinlar. Didaktik uyinlarda bolalar uzlarida tabiatdagi predmet va xodisalar xayvonlar va usimliklar xakida mavjud bulcjan bilimlami aniklaydilar, musitaxkamlaydilar, kengaytiradilar. Kupaina uyinlar bolalarni umumlashtirish xamda klassifikatsiya kiiishga urgatadi. Didaktik uyinlar, xotira, dikkat, kuzatuvchanlikning usishiga yordam beradi. Bolalarni mavjud bilimlardanyancji sharoitlardan foydalamshga urgatadi. Turli akliy iarayonlarni aktivlashtiradi. Luaatni boyitadi. Bolalarda birgalikda uynash kumkmasinitarbiyalashga yordam beradi.

Uyin mashklari predmet va xodisalarni sifati xamda xususiyatlariga kura farklashga urgatadi. Kuzatuvchanlikni ustiradi. Bu uyinlar butun gurux bolalari bilan yoki ularning bir kismi bilan utkaziladi. Uy 1 in mashklari kichik va urta guruxlarda aloxida axamiyatga ega. Katta guruxlarga esa u mashgulotning bir kismi xisoblanadi.



XARAKATLI UYINLAR

• 
  Tabiatshunoslik xarakteridagi xarakatli uyinlar xayvonlarning xatti xarakati ularning xayot tarziga taklid kiiish bilan boglik. Boiaiar bu uyinlarda xarakatlarga tovushlarga taklid kifiib bilimlarni chukurrok egallaydilar. Uyindan zavklanish bolalardagi tabiatga bulgan kizikishni chukurlashtiradi.
  

• 
  Ijodiy uyinlar Uyinda boiaiar mashgulot, ekskursiya, kundalik xayot jarayonida olingan tasavvurlarni aks ettiradilar, Kattalarning tabiatdagi mexnati xakidagi bilimni egallaydilar. Bunda ularda mexnatga ijodiy munosabat shakllanadi. Ular kattalarning tabiatdagi mexnatining axamiyatini anglab oladilar.
  

TABIATDAGI MEXNAT

Bolalar mexnat obektlari usimliklarning xususiyatlari va sifatlari ularning tuzilishi extiyojlari rivojlanishining asosiy boskichlari ustirish usullari usimliklar xayotidagi mavsumiy uzgarishlar xakida xayvonlar. ularning tashki kurinishi extiyojlari, xarakat kilish usullari, xatti xarakatlari, xayot tarzlari va uning mavsumiy uzgarishlari xakida tasavvurga ega buladilar. Ular yashash muxiti urtasida mutanosiblik urnatishni xayvonning tabiatdagi xayot tarzi va ularni tabiat burchagida parvarish kilishni urganadilar.

Mexnatni tashkil etish formalari va ularga raxbarlik kilish metodikasi maktabgacha tarbiya davomida murakkablashib boradi. Murakkablashish bolaning yosh imkoniyatlari shuningdek mexnat faoliyatining usishi tufayli aniklanadi.



OGZAKI METODLAR

Bolalarni tabiat bilan tanishtirishda tarbiyachining xikoyasldan tabiat xakidagi badiiy kitoblarni ukishdan suxbatdan foydalaniladi.

Ogzaki metodlarda foydalanishda tarbiyachi bolalarning nutkini tushunishga bulgan kobiliyatlarini uzok muddatli ixtiyoriy dikkatlarini va suz orkali berilayotgan mazmunga dikkatni karata olishlarini shuningdek, bolalarda muxokama aniklash, sistemalashtirish predmeti buluvchi u yoki bu xodisa yoki fakt xakida yorkin tasavvurlarning bor yukligini e'tiborga oladi.

TARBIYaChlNING XIKOYaSI

■

• Xikoyani idrok etish bolalar uchun anchagina murakkabakliy faoliyatdir. Bola kattalar nutkini eshitishi va tinglay olishi xikoya davomida uni anglab olishi ogzaki tasvir asosida etralicha jonli obrazlarni aktiv tasavvur kilishi tarbiyachi xikoyasidagi vokea xodisalarni bir biriga boglikligi xamda munosabatfarinianiklash xamda tushunishi xikoya mazmunidagiyanglishlikni uzining avvaigi bilim bilan kiyoslab kurishi lozim