Microsoft Word dahshat ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 

47

ishonganimdan keyin: «Xayr, niyatingga yetibsan, eringga o‘q tegib, o‘zi aytganday 

«Umrixon» deb yiqilganda sen qaerda, nima qilib o‘tirgan eding?» dedim. 

Umri aftimga qarab bezrayib turibdi. «Ering ketayot-ganda stantsiyada to‘kkan ko‘z 

yoshlaringdan pichasini olib qo‘ymagan ekansan-da», dedimu xatni ko‘tarib kolxoz 

pravleniesiga bordim. O’sha kuni kechqurun katta-kichik yig‘ladi, yig‘i-sig‘i bo‘ldi, Umri 

yo‘q, hech kim, biron kishi «Umri qani?» deb so‘ramadi. Uning kirdikorini men bilaman, 

undan men jirkanaman deb yursam, butun qishloq bilar ekan, butun qishloq jirkanar 

ekan. Shundan keyin odamlarning ichidagisi yuziga chiqib, Umri yakkamoxov bo‘lib 

qoldi, oradan ko‘p o‘tmay Dovruqqa ko‘chib ketdi; Dovruqda ham turolmabdi, onasidan 

qolgan uyni buzdirib, yog‘ochini sotmoqchi bo‘lgan ekan, hech kim olmabdi. Bu 

yog‘ochlar hali-hali chirib yotibdi. Shu bilan Umri benom-nishon yo‘qoldi. Qumriniso so‘z 

qotdi: 

— 

Alamon quvgan o‘g‘ri alamonga qo‘shilib, «ushla, ushla!» deb qochganday, Umri 

qishlog‘imizning ko‘rki bo‘lgan xotin-qizlar to‘g‘risida har xil bo‘htonlar tarqatar edi. 

— 

Ha, odamlar unga qo‘lini bigiz qilishini biladi-da, shuning uchun «bir men emas, 

ana u ham, bu ham shunaqa» degisi kelar edi. 

— 

Oltin o‘tda bilinadi, - dedi Sobiraxon, - urush tamom ham bo‘lar, o‘yin-kulgi uchun 

to‘planganimizda bu kunlar ertakday bo‘lib ham qolar... Suv ketar tosh qolar, o‘sma 

ketar qosh qolar. 

Qumriniso Sobiraxonga ko‘z qisib: 

— 

O’yin-kulgimizning boshi Bahrixonning to‘yi bo‘ladi, - dedi. 

Bahri labidagi tabassumni yashirish uchun bosh barmog‘i bilan burnini qashladi; so‘ngra, 

gapni chalg‘itmoqchi bo‘lib, irg‘aylar, yovvoyi jiydalar orasidan oqarishib ko‘rinayotgan 

daryoni ko‘rsatib: 

— 

Ota, daryoni xudo yaratishga yaratib qo‘yib, o‘zi ham qo‘rqib ketgandir-a? — dedi. 

Asqar ota zavq qilib kuldi. 

— 

Sen hali dengizni ko‘rganing yo‘q, qizim! Xudo xohlasa, kuyoving bilan birga 

ko‘rasan. 

— 

Siz ko‘rganmisiz, ota? 

— 

Yo‘q, ko‘rganlardan eshitganman. Urush bo‘lmaganda ko‘rar edim. Sen ham ko‘rar 

eding. Ko‘p narsani ko‘rar edik. Endi keyinroq ko‘ramiz. 

Bular yulg‘un, qamish, yovvoyi jiyda, changal, irg‘ay va boshqalardan iborat bo‘lgan 

to‘qaydan chiqib, kattakon soylikka tushayotganda Sobiraxon soylikning narigi yuzidagi 

to‘qayni ko‘rsatib: 

— 

Ana, Ma’rifatxon opam shu yerdalar, — dedi. 

Soylik daryoning bahorgi toshqin vaqtidagi izi bo‘lib, «Kichik daryo» nomini olgan, kichik 

daryo paydo bo‘lganda haligi to‘qay orolga aylanar ekan. Qirg‘oqqa yaqin yerda to‘rt 

qoziq ustida kattakon bir qayiq turar edi. To‘qayga yaqinlashganda Asqar ota va undan 

keyin boshqalar ham otdan tushdi, Asqar otaning nazarida bundagi har bir daraxt, har 

bir buta motamsaro, bahorda yaproq chiqarganda ham qora yaproq chiqaradigan va 

hozir «endi keldingizmi, Asqar ota» deb turganday ko‘rinar edi. Bular, otlarini pastda 

qoldirib, katta-kichik xarsanglarni oralab o‘tgan so‘qmoqtsan kichikroq bir maydonga 

chiqishdi. Maydonning bir chekkasidagi keksa majnuntol ostida bir-biriga suyab qo‘yilgan 

ikkita qora toshtaxta sag‘ana shaklini olib turar edi. Asqar ota borib sag‘ananing bosh 

tomoniga cho‘kka tushdi va baland ovoz bilan Qur’on o‘qidi. Xotinlar oyoq uchida borib 

maydoncha atrofiga maxsus qo‘yilgan xarsanglarga o‘tirishdi. Asqar ota fotiha o‘qib 

bo‘lgandan so‘ng, o‘rnidan turib toshni tavof qildi. O’ng tomondagi toshga arab 

alifbesining qadimgi imlosida yirik qilib «Ma’rifatxon jannatmakon» deb yozilgan va hijriy 

bilan «1335» deb ta’rix qo‘yilgan edi. Har ikkala toshda bundan boshqa ham arab, lotin 

---

Dahshat (hikoyalar to’plami). Abdulla Qahhor