Microsoft Word chingiz aytmatov sohil yoqalab chopayotgan olapar ziyouz com doc

www.ziyouz.com кутубхонаси 
34
Ёшланиб турган кўзларида зўриқиш ва саросималик аломатлари акс этарди — бундай 
изтиробларга бардош бериш чол учун жуда оғир эди. Лекин қуриб қолган дарахтни фақат 
томири зўрға тутиб тургандай чол ўзини охиригача мардона тутарди. Аммо бу ҳол узоқ давом 
этиши мумкин эмасди. Одамларнинг фалокатдан қутулиб қолиши учун заррача аҳамиятли 
бўлган гапни ҳам айтиб қолиш керак эди. 
— Ўйлашимча, — сўзида давом этди Ўрхон оқсоқол. — Ҳар лаҳза диққат билан атрофга 
назар ташлаб, ҳаводан кўз узмай туриш керак — тўсатдан агукук
9
ўтиб қолиши мумкин. Бундай 
туман пайтида денгиз устидан фақат агукук учиб ўта олади. Мабодо, биз бирор орол билан 
ернинг оралиғида колган бўлсак, қушнинг учишидан йўлни билиб олишимиз мумкин. Қандай 
қуш бўлса ҳам денгиз устидан фақат тўғрига қараб учади. Агукук ҳам худди шундай. 
— Мабодо биз орол билан ернинг оралиғида бўлмасак-чи? — ғамгин сўради Милхун, ҳамон 
бошини қуйи солганича. 
— Унда ерни кўролмаймиз, — деди босиқлик билан Ўрхон бобо. Кириск аниқлашга 
интилди. Нега энди агукук денгиз тепасидан учади? 
Бунақа олис жойдан учиш қушга зарур кептими? Аммо ундан аввал худди шу фикрни 
Милхун айтиб қолди. 
— Мабодо агукук бизнинг тепамиздан учиб ўтишни унутиб, бошқа томондан учиб ўтишни 
хоҳлаб колган бўлса-чи, аткичх? Унда нима қиламиз? — деди у маъюсланиб, истеҳзо билан. 
— Унда ерни кўролмаймиз, — деди яна бамайлихотир Ўрхон бобо. 
— Демак, кўролмаймиз! — ҳайрон бўлиб ғазабланди Милхун. — Унақасигаям, 
бунақасигаям кўролмас эканмиз-да! Ундай бўлса биз бу ерда нега ўтирибмиз? — ғазаби тошиб 
жўлдиради у ва бирдан қаҳ-каҳ уриб кулиб юборди, сўнг яна дами ичига тушиб кетди. 
Ҳамманинг юраги орқасига тортиб кетди. Нима килишни билмай, сукут сақлар эдилар. 
Шу орада Милхуннинг бошига бир фикр келиб қолди. У кафти билан эшкакнинг тагига бир 
уриб, тиргагидан чиқариб юборди. Кейин нима учундир қайиқнинг бурнига чиқиб, қаддини ғоз 
тутиб, эшкакни лангар қилиб туриб олди. Ҳеч ким унга ҳеч нарса демади. У ҳам ҳеч кимга 
эътибор бермади. 
— Эй, қанжиқ! — ғазаб билан бақирди у эшкакни кўтарганича туман зулмати томонга 
таҳдид солиб. — Эй, шамоллар Шомони! Эшитяпсанми? Агар сен қанжиқ итнинг ўлиги бўлмай, 
шамолларнинг эгаси бўлсанг, қани сенинг шамолларинг! Ёки инингда ўлиб қолдингми, 
қанжиқ?! Ё сени ҳар тарафдан айғирлар ўраб олган бўлса, қай бирига орқа ўгиришни билмай 
қолдингми? Ё ҳаммасига бир-бир орқа ўгириб, чақишиб қолдингми? Шунинг учун ҳам шамол 
кўтаришга қурбинг етмаяптими? Ёки бўлмаса биз бу ерда, ўранинг ичига тушиб қолгандек 
туман ичида, ҳалокат остида қолиб кетганимизни билмайсанми, қанжиқ? Ё орамизда ёш бола 
борлигини билмайсанми? Боланинг сув ичгиси келяпти, сув, тушуняпсанми?! Сенга айтяпман, 
орамизда ёш бола бор, у биринчи марта денгизга чиққан! — Сен-чи, сен бўлсанг бизлардан 
қасдингни оляпсан. Ахир, бу номардлик-ку! Агар сен тюлень тезаги бўлмай, шамоллар эгаси 
бўлсанг, жавоб бер! Шамолларингни юбор! Эшитяпсанми?! Туманларни думингга қистириб 
олиб кет! Эшитяпсанми айтганларимни? Бўронингни юбор, қанжиқ, энг даҳшатли бўронингни 
юбор! Тлангилани юбор, қанжиқ, сенга айтяпман! Майли, бўрон кайиғимизни ағдарсин, 
тўлқинларга ғарқ бўлиб кетайлик, ифлос, қанжиқ! Эшитяпсанми, сенга айтяпман! Туф сенга, 
аблаҳ! Пахмоқ соқолингга тупурдим! Агар шамолларнинг эгаси бўлсанг, бўронингни юбор, 
бизни денгизга чўктир, агар шундай қилмасанг, ғирт қанжиқ экансан! Мен ҳам айғирман, яна 
битта айғир. Фақат мен сени... истамайман, мана сенга, мана сенга, мана, мана, кесиб ол, мана, 
кесиб ол деяпман, ол! 
Милхун шамоллар Шомонини мана шундай шалоқ сўзлар билан сўка бошлади. 
9
Агукук — қутб бойқуши. 

---

Чингиз Айтматов. Соҳил ёқалаб чопаётган олапар (қисса)