|
www.ziyouz.com
kutubxonasi
72
hushtak ovozi keldi.
— Ketdik! — buyruq qildi Petruxa.— Olg‘a!
Ular yuk xaltalarini ko‘targancha, sekinlab qolgan vagonlarga o‘zlarini urishdi. Hammasi
pistirmadan turib hamla kilinganday ko‘z ochib-yumguncha tez ro‘y berdi. Qo‘lga nima to‘g‘ri kelsa,
shuni ushlab, tirmashib, istagan vagon, istagan joyga chiqib, ishqilib, joylashib olish kerak edi. Keyin
tomdan tomga, vagondan vagonga sakrab qulayroq joy topish mumkin. Undan uyog‘ini Avdiy xuddi
yomon tush kabi eslaydi: u ko‘z o‘ngida xuddi osmon qadar qad ko‘targan zich vagonlar tagida zir
yugura boshladi, u aqlining bir chekkasida g‘ayrishuuriy tarzda vagonlarning bunchalar yuksakligidan,
g‘ildiraklardan chiqayotgan qoramoy hidlarining bunchalar o‘tkirligidan hayratga tushdi, g‘ildiraklar
yana ko‘z ochib-yumguncha tezlashib ketishi hech gap emasdi. Lekin shunga qaramasdan Avdiy
jonholatda vagonga tirmashdi, kimgadir yordamlashdi, kimlardir uni ham qo‘llab yuborishdi. Poezd
ikki martacha sharaqlab tortildi, silkindi, g‘ildiraklar g‘asir-g‘usur bo‘lib ketdi — ular tagida qolish shu
tobda hech gap emasdi. Biroq hammasi joyida bo‘ldi. Poezd yana bir karra qattiq siltanib, boy berilgan
vaqtni yetkazib olish uchun shitob bilan ilgariga jadallab ketdi, Avdiy munday aylanib qarab, ichi
bo‘m-bo‘sh yuk vagonida turganligini, o‘zining ajralmas hamroxlari Lyonka va Petruxa, kolaversa,
Grishan ham shu yerda ekanligini ko‘rdi. Lat yegan oyoq bilan uning qanday vagonga chiqib olganini
Xudo biladi, anavi ikkisi — Maxach va Kolya ham u bilan birga edi. Hammalarining rang-qutlari
oqargan, hansirab nafas olishar, lekin chexralari shod va mamnun edi. Bari yaxshi tugagani va endi eng
ishkal joyi orqada qolganiga Avdiyning sira ishongisi kelmasdi. Endi nasha yig‘uvchilar Jalpoq-Soz
bekati tomon ketib borishar, undan u yog‘iga yo‘llar bari katta yerga, katta shaharlarga, odam
izdihomlari ichiga eltadi...
Yana besh soatlar chamasi yo‘l yurishlari kerak. Omad kelganini qarang: vagonda yuk
tushirilgandan keyin qolgan shekilli, bo‘sh yog‘och yashiklar bor ekan — choparlar ularni taglariga
o‘rindiqqa moslab olishdi. Grishan aytganday qilib, tashqaridan qaraganda, ko‘rinmaydigan bo‘lib
o‘tirishdi. Agar bir tomondagi eshik ochilsa, vagon ichi ancha yorug‘, buning ustiga havo kirib turishi
uchun tepadagi tirqishlar ham ko‘tarib qo‘yilgandi.
Qandaydir kichik raz’ezdda to‘xtaganlarida, ular eshikni mahkam yopib, dim va issiq vagon ichida
miq etmay pusib o‘tirdilar, lekin sostav oldiga hech kim kelgani yo‘q.. Petruxa ohista tashqariga alang-
jalang qildi-da, hammasi joyida, hech kim ko‘rinmaydi, dedi. Qarshidan kelayotgan passajir poezdi
yonlaridan guldirab o‘tib ketgach, sostav yana o‘rnidan jildi, navbatdagi kichik bekatda Maxach bir
kanistr suv topib keldi, vagondagi hayot yana jonlandi, qattiq non, konservalar yeyildi, Jalpoq-Sozga
borganda, oshxonada to‘yib issiq ovqat yeymiz, deb orzu qilishdi.
Poezd esa Chu cho‘llaridan tog‘lar tomon o‘tib borardi...
May oyi oqshomlari uzoq davom etadi, hali-hamon yorug‘ edi. Undan-mundan gaplashib o‘tirishar,
ko‘proq turli ovqatlar, pul eslanardi. Petruxa Murmanskda popukday qiz kutayotganligini esladi.
Shunda Maxach sof kavkazcha jo‘shib dedi:
— Menga qara, hoy, Petruxa, azizim, nima, sen Murmanskdan boshqa yerda ayolni
qilolmaysanmi? Nima, Moskvada endi qilib bo‘lmaydimi ozgina? Ha-ha-ha! Nima, Moskvada xotin
yo‘qmi?
— Sen mishiqisan hali bunaqa ishlarda, Maxachka. Nimani ma’nisiga tushunarding? — qahri keldi
Petruxaning.— Nechchiga chiqding?
— Nechchi-nechchi! Nechchi bo‘lsa nechchi! Bizning Kavkazda mendaqalar allaqachon bola
yasaydigan bo‘lishgan! Ha-ha-ha!
Bu gap hammaning dimog‘ini chog‘ qildi. Hatto Avdiy ham Grishanga qarab-qarab qo‘yib,
beixtiyor jilmaydi, u esa bir chekkada takabburlik bilan irshayardi. U boya-boyagiday yig‘ma
kursichasiga hamon o‘sha egri tayog‘ini ushlab o‘tirardi. U xuddi boshqa choparlar kabi jo‘n sigaret
chekar va faqat shu bilangina ularga o‘xshardi.
Ko‘p o‘tmay ular hazil-huzul qilib borisharkan, bo‘sh yuk vagonini batamom o‘zlariniki qilib
Chingiz Aytmatov. Qiyomat (roman)
Do'stlaringiz bilan baham: |
