|
www.ziyouz.com
kutubxonasi
55
— Yo‘g‘-ey, nima deyapsiz.
Mototsiklchi xotin yana ikki tasmachasi likillab turgan qalpog‘ini kiydi, motorini o‘t oldirdi,
qayrilib ketarkan, shamolhimoya ko‘zoynagidan Avdiyga qiya nazar tashladi va bilinar-bilinmas
boshini qimirlatib qo‘ydi. Avdiy esa negaligini o‘zi ham bilmay unga qo‘lini silkitib qoldi. Keyin
anchagacha uning hayoli shu arzimas, tasodifiy voqea bilan band bo‘ldi. Yo‘q, uning ko‘ngliga shubha
oralagani yo‘q: endi hosil yig‘ishtirishga chiqay deb turganlarida bu xotinning kelib qolishida bir gap
bormikin, ishqilib biron narsani sezmadimikin, deb o‘ylagani yo‘q, Avdiy butunlay boshqa narsa
haqida o‘ylardi. Juvon orqasidan quyuq to‘zon ko‘tarib jo‘nab ketgandan so‘ng, Avdiy xuddi bir umrga
eslab qolmoqchiday uni boshdan-oyoq yaqqol ko‘z o‘ngiga keltirdi. Uning o‘rtachagina, juda
xushbichim, malohatli qaddi-bastini tasavvurida, jonlantirib, birdan dili ravshan tortdi va chehrasi
ochildi. U shunday hamma narsasi o‘ziga yarashgan xotinlarni yoqtirardi. «Rost-da, hazili yo‘q,— dedi
o‘ziga-o‘zi, xuddi allakim bilan bahslashayotganday.— Xotin degan shunday bo‘lishi kerak! Ha,
shunday bo‘lishi kerak xotin degan». Uning benihoya nozik, nafis chehrasi, porlab turgan qora
ko‘zlari, yuzini tekis o‘rab yelkalariga to‘lqinlanib sochilgan sarg‘ish sochlari Avdiyning ko‘z
o‘ngidan ketmasdi. Buning ustiga ko‘zining qoramtirligi bilan sochining oq-sariqligi bir-birini ajib
tarzda to‘ldirib, chehrasiga o‘zgacha joziba, latofat bag‘ishlardi. Avdiyga uning hamma narsasi: chap
yonog‘idagi bilinar-bilinmas chandiq ham (bolalik chog‘larida yiqilganining alomatimikin), usti-boshi
— jinsi, kurtka, ko‘nji qaytarilgan eski etikchasi ham, mototsiklni qandoq haydab ketishi ham (axir,
Avdiyning o‘zi velosipeddan boshqa narsani minmagan edi-da) juda-juda yoqdi... Tag‘in u xo‘jayinni
so‘rasa, es-hushini paqqos yo‘qotib qo‘yganligini aytmaysizmi: yo‘q, ko‘rmadim, yo‘q, ko‘rdim,
yo‘q... xuddi yosh bolaning o‘zginasi, nega munchalik tili chuldirab kolmasa?
U haqda o‘ylagan sari yana o‘ylagisi kelaverardi Avdiy Kallistratovning. Unday desa, eslaydigan
tuzukroq narsaning o‘zi ham yo‘q — kutilmaganda juvon keldi, kutilmaganda juvon ketdi, ana, bor gap
shu. Lekin kim bo‘ldi ekan-a o‘zi, qaerdan keldiykin? Biron yerdan kelayotgani aniq. Lekin bunaqangi
ayol kimsasiz cho‘l-biyobonlarda nima qilib yuribdi?..
Petruxa mototsikl mingan g‘alati xotin kelib ketganini eshitib, bir oz esankiradi va to‘xtovsiz
ming‘irlab, nima dedi, nimani so‘radi, Avdiy nima javob berdi, deb jonga tegdi. O’rtada bo‘lib o‘tgan
gapni bir necha martalab qayta so‘zlab berishga to‘g‘ri keldi.
— Bu yerda bir gap bor, bir gap bor,— shubhasi tarqamay boshini chayqardi Petruxa.— Attang,
o‘zim bo‘lmabman-da, darrov u jononning kimligini bilib olardim. Shu deyman, Avdiy, sen aqlli,
o‘qigan bolasan-ku, lekin men buni do‘ndirib qo‘ygan bo‘lardim. Hammasini o‘zidan so‘rab bilardim.
Kimsiz, sizga nima kerak, derdim. Sen bo‘lsang, oshna, o‘zingni yo‘qotib qo‘yibsan. Ko‘rib turibman,
hushing boshingdan uchgan. Aytgan edim-a senga...
— Muncha xavotir olasan? — uni tinchlantirishga urindi Avdiy.— Nimasiga shuncha vahima
kilaverasan?
— E, qiziq ekansan-ku, izimizga iskovuchlar tushishi mumkin. O’sha xotinni ayg‘oqchi qilib
yuborgan bo‘lsalar-chi, bor, hammasini ko‘rib kel, deb?
— Qo‘ysangchi, bo‘lmag‘ur gaplarni!
— Dumingdan bosib, olib ketsinlar-chi, unda nima deb sayrarkinsan? Yo O’ziga nima deb javob
qilarkinsan hali? U iskovuchlardan ham battar so‘roq qiladi: teringni shilib oladi. So‘kib yuborishdan
ham toymaydi. So‘kish nimaligini bilasanmi o‘zing?
— O’zingni bos, Pyotr. Boshga tushganni ko‘z ko‘radi. Buni oldinrok o‘ylash kerak edi. Ana,
Lyonka, hali kichkina bola, kim uni bu ishga tortdi? Yoki o‘zingni olaylik. Nechaga kirding?
Yigirmaga chiqib qolgandirsan, hoynahoy? Ahmoqsan, O’zi-O’zi deb bir qadam ortiqcha
qo‘yolmaysan, miq etib og‘zingni ocholmaysan. Hali oxiri nima bo‘ladi? Undan ko‘ra shuni o‘yla.
Lekin Avdiyning bu so‘zlari nishonga tegmadi. Petruxaning g‘azabi qaynadi.
— Onangga ayt bu nasihatlaringni, Avdiy. Lyonkaga ham til tekkizma. Kashishlarni kitoblarini
o‘qibsan, endi bularni esingdan chiqarib tashla. Esingdan chiqar. O’gitlaringdan bir tiyinlik foyda yo‘q.
Chingiz Aytmatov. Qiyomat (roman)
Do'stlaringiz bilan baham: |
