|
www.ziyouz.com
kutubxonasi
29
yozilgan suyukli qizni hali-hanuzgacha uchratolmaganligimni o‘yladim. Lekin o‘sha menga
atalganning o‘zi bormikin, buni men o‘zimcha to‘qib chiqarmadimmikin va juda oddiy narsalarni
chigallashtirib yurmaganmikinman? Bu haqda men ko‘p o‘ylardim va har gal hammasiga o‘zim
aybdorman deb, o‘kinar, ma’yus tortardim,— yo haddan ortiq ko‘p narsalarni kutyapman yoki, menda
qizlarni o‘ziga tortadigan hech narsa yo‘q. Har holda tengqurlarim bu borada mendan ko‘ra omadliroq
va ko‘ngilning ko‘zini biladiganroq odamlar chiqishdi. Diniy seminariya yosh ko‘ngilning o‘z
xohishiga qarab yashashga yo‘l qo‘ymasdi, deb bahona qilishim mumkin edi. Lekin seminariyadan
ketganimdan keyin ham, men bu borada biron-bir muvaffaqiyatga erishganim yo‘q. Nega? Agar hozir
men sevishni istagan odam chindan ham bu yerga kelib qolsa, unga hammadan burun bunday derdim:
yur, birga-birga ibodat musiqasini tinglaymiz va o‘zimizni shu musiqadan topamiz. Lekin, keyin meni
shubhalar kemira boshlaydi: mabodo, bularning bari unga g‘oyatda zerikarli va tussiz ko‘rinsa,
unchalar tushunmasa, ana unda nima bo‘ladi? Axir, ibodatxona ichidagi ibodat, samo musiqasi boshqa,
oddiy binoning oddiy zalida ne turfa odamlar ichida aytilgan kuy-qo‘shiq boshqa. Chunonchi, Bax
xorallarini fizkultura maydonida va yoki jo‘shqin marshlarga odatlanib qolgan avia-desantchilar
kazarmasida ijro etilgandek taassurot qolmasmikin?
Pushkin muzeyiga yaltir-yultir mashinalar kelib to‘xtay boshladi. Hatto bitta inturist avtobusi ham
keldi. Vaqt bo‘lganga o‘xshaydi. Italyan zaliga kiraverishda odamlar to‘dalashib turishardi. Kishilar
jam holida bir narsani kutayotganlarida shunday tuyuladi. Kimdir ortiqcha bilet yo‘qmi, deb so‘radi.
Men ortiqcha biletimni o‘ziga yarashmagan ko‘zoynak taqqan talaba yigitga berdim. Keyin
pushaymon qildim. U odamlar o‘rtasida cho‘ntagidan barcha tanga-chaqalarini chiqarib sanashga
tushdi. Tangalar qo‘lidan yerga to‘kila boshladi. Men, bo‘ldi, bas qiling, bu biletni menga sovg‘a
qilishgan edi, mendan sizga tuhfa desam ham, hech qo‘ymaydi, nihoyat, zalga kirib borayotganimizda
tangalarni bir hovuch qilib kurtkamning cho‘ntagiga tashladi. Rost, pulim oshib-toshib yotgani yo‘q,
o‘z kunimni o‘zim bir amallab ko‘rib yuribman. Lekin shunday bo‘lsa ham har holda... Poytaxt
odamlari kontsertga mos kiyinganlarini ko‘rib, yana bir hijolatga tushdim. O’zim siyqasi chiqqan jinsi,
oldi ochiq kurtka, beo‘xshov boshmoq kiyib olgan, buning ustiga soqolim qirdirilgandi. Bunga esa sira
ko‘nikolmas, xuddi bir narsamni yo‘qotib qo‘yganday edim. Men o‘zim bilmagan uzoq, noma’lum
o‘ljaga, nashazor cho‘llarga otlangan, hamrohlarim esa allaqanday xudobexabar bangi choparlar...
Lekin bular bari hatto gapirib o‘tirishga arzimaydigan mayda-chuyda narsalar...
Ikki qavatli yuksak italyan sahnidagi barcha ko‘rgazmalar, chamasi, o‘z joyida turar, faqat zalning
o‘rtasiga bir-biriga zich qilib stullar ko‘yilgandi. Biz ana shu stullarga o‘rnashdik. Qarshimizda na
sahna, na mikrofon, na parda — bunaqa narsalar yo‘q. Zalning to‘r tomoniga chekkaroqqa o‘rtacharoq
kattalikdagi minbar o‘rnatilgan. Ikki daqiqalardan so‘ng barcha joy-joyiga o‘rnashib bo‘ldi. Eshik
oldida yana bir necha odamlar to‘dalanib koldi. Aftidan, zaldagilarning ko‘pchiligi bir-birlarini
tanishsa kerak, hammalari chaqchaqlashib o‘tirishardi. Faqat men jimgina hayol surar, o‘zim bilan
o‘zim ovora edim.
Lekin mana, nihoyat, yon tomondagi eshikdan ikki ayol chiqib kelishdi. Ulardan biri — Pushkin
muzeyining xodimasi, ikkinchisini — Sofiyadagi Aleksandr Nevskiy jomesi muzeyidan kelgan bolgar
hamkasabasini tanishtirdi. Zalda g‘ovur-g‘uvur tindi. Sochlari silliq taralgan, yaxshi tufli kiygan,
oyoqlari g‘oyatda chiroyli, negadir shunga e’tibor berganimni ko‘ring, sipo va yosh bolgar ayol
kattakon qora ko‘zoynak ustidan zalga vazmin bir nigoh tashladi-da, salomlashdi, so‘ng tuzukkina rus
tilida muxtasar ma’ruza qildi. O’z muzeylarida cherkov me’morchiligining bebaho yodgorliklari,
qadim qo‘lyozmalar, sanam chizish san’ati namunalari hamda eski kitobatchilik tarixi asarlari bilan bir
qatorda o‘rta asr cherkov muzikasini ham targ‘ib qilayotganliklarini so‘ylab berdi. Ular jomening
tagida joylashgan pastki qavatlarida — buni kript deyishar ekan,— kechki kontsertlar uyushtirishib,
ularda tirik eksponatlarni qatnashtirisharkan. Xonim shunday degach, tabassum qilib qo‘ydi. Pushkin
muzeyining taklifiga ko‘ra «Kript» kapellasi mana endi Moskvaga mehmonga kelibdi.
— So‘raymiz! — deb taklif qildi u ichkaridagilarni zalning qarsaklari ostida.
Chingiz Aytmatov. Qiyomat (roman)
Do'stlaringiz bilan baham: |
