|
www.ziyouz.com
kutubxonasi
21
xohishi shunday edi. Avdiy seminariyada tahsil ola boshlaganligini ko‘rib dyakon Kallistratov ich-
ichidan g‘ururlanib, o‘zida yo‘q xursand bo‘lib yurdi — u orzulari nihoyat ushalganidan, mehnatlari va
o‘gitlari zoe ketmaganidan, nolalari Xudoga yetib borganidan behad baxtiyor edi. Lekin, sal vaqt
o‘tmay u omonatini topshirdi. Yana ham taqdirning mehribonchiligi ekan, zero, u farzandi qobil
Avdiyning olamning o‘ziday ko‘hna ilmi ilohiyot — Tangri taoloning boqiy va cheksiz qudrati bilan
mangu yaratilgan diniy ta’limot sohasida bid’atga berilib ketishini, kufroniy o‘ylarga yo‘l qo‘yishini
ko‘rsa, buni aslo ko‘tarolmagan bo‘lardi.
Avdiy Kallistratov oblast yoshlar gazetasida qatnasha boshlagandan so‘ng dyakon Kallistratov
uzoq yillar o‘z oilasi bilan istiqomat qilgan mo‘‘jazgina kvartira yangi tayinlangan cherkov
xizmatchisiga berilib, sobiq seminariya o‘quvchisidan uni bo‘shatib qo‘yish talab qilindi. Endi uning
cherkov bilan aloqasi uzil-kesil uzilgandi.
Avdiy Leningraddan opasini chaqirdi. Xohlasa, ota-onamizdan qolgan o‘ziga kerakli narsalarni,
asosan, sanamlar-u suvratlarni xotira uchun meros tariqasida olib ketsin, dedi. O’ziga otasining
kitoblarini olib qoldi. Opa-uka o‘shanda oxirgi marta uchrashgan edilar. Ularning o‘zlariga yarasha o‘z
hayot yo‘llari bor edi. O’shandan beri ko‘rishganlari yo‘q. Bir-birlariga munosabatlari yomon emasdi.
Lekin, nachora, umr yo‘llari boshqa-boshqa edi. O’shandan beri Avdiy birovlarnikida ijaraga yashaydi,
puli borida alohida xonada, puli yo‘g‘ida sig‘indi bo‘lib turadi. Shuning uchun ham, unga yozilgan
xatlar pochtaning «So‘rab olish» bo‘limiga jo‘natilardi.
Oblast komsomol gazetasi redaktsiyasi tomonidan Avdiy Kallistratovning O’rta Osiyoga
yuborilishi xuddi mana shu paytlarga to‘g‘ri keladi. Bu fikr ham Avdiyning o‘zidan chiqdi. U
mamlakatning Yevropa qismidagi yoshlar o‘rtasida nashavandlik qanday yo‘llar hamda vositalar bilan
tarqalayotganligini o‘rganmoqchi va sharhlab bermoqchi edi. Nasha esa O’rta Osiyoda, Chu hamda
Mo‘yinqum cho‘llarida o‘sardi. Nasha — mashhur marixuananing tug‘ishgan opasi, janub dashtlarida
o‘sadigan quvrayning yovvoyi bir turi. Yovvoyi quvrayning yaproqlari, gullari va changlarida
odamning boshini aylantiradigan, chekkanda hushini eltadigan va xayolini ko‘klarda sayr qildiradigan,
lekin me’yoridan ortsa, ruhni ezadigan, qiynaydigan va oxir-oqibat jinni qilib qo‘yadigan moddalar
bo‘ladi. Uin chekkandan so‘ng odam atrofdagilar uchun g‘oyatda xavfli bo‘lib qoladi.
Avdiy Kallistratov safardan olgan taassurotlarini yo‘l ocherklarida batafsil tasvirlab yozdi. Cho‘lda
kutilmaganda, bo‘ri galasiga duch kelganligini, qo‘ying-chi, o‘z ko‘zi bilan nimani ko‘rgan, boshidan
nimani o‘tkazgan bo‘lsa, barini ham guvoh, ham grajdan sifatida alam va tashvish bilan tasvirladi.
Bang o‘tning jamiyatga qanchalar zarar keltirishi mumkinligi haqida kuyunib ogoh qildi. Birok
redaktsiya boshida quchoq ochib kutib olgan ocherklar avval kechiktirildi, so‘ng butunlay chiqmay
qoldi.
Ishi hech yurishib ketmayotganligi, o‘zi duch kelayotgan qiyinchiliklar haqida Avdiy Inga
Fyodorovnaga yozib turdi. Avdiy uni taqdirning o‘ziga ato etgan tuhfasi, dunyodagi eng yaqin
odamim, deb bilardi. Nazarida, Inga Fyodorovna bir daryo edi, shu daryoga bir cho‘mib olsam, o‘lib
borayotgan vujudim yana tiriladi, yana turmush urinishlarini yengish uchun o‘zimda kuch paydo
qilaman, deb o‘ylardi. Bora-bora Avdiy Inga Fyodorovna bilan yozishlari o‘z hayotining eng katta
voqeasi, umrining asl ma’nosi va mazmuni bo‘lganligini anglab yetdi.
U xat jo‘natgandan so‘ng faqat shuni o‘ylab yashardi. Hamma yozganlarini xotirasida yana bir
boshdan tiklab chiqar, ularni izohlar, o‘zicha tushuntirardi. Bu o‘rtada juda olis masofalar yotgan
g‘alati bir muloqot edi — uning alamangiz yuragidan vaqt va makon sari uzluksiz otilayotgan
shu’lanamolar edi.
«...Keyin men anchagacha o‘ylanib yurdim. Xatimning boshidagi so‘zlar Sizni taajjubga solib
qo‘ymadimikin: «Padaru O’g‘ilu Muborak Ruh ismi bilan!» O’zim shunday an’analar ichida
tarbiyalanganim uchun ularni keltirgan edim. Har bir jiddiy gap oldidan ularni eslayman. Chunki shu
so‘zlar yuragimni qitiqlaydi, tilimni sozlaydi va burro qiladi, xuddi ibodat qilayotgandek bir ahvolga
tushaman. Shuning uchun men bu odatimni o‘zgartirib o‘tirmadim. Ruhoniylar tabaqasidan
Chingiz Aytmatov. Qiyomat (roman)
Do'stlaringiz bilan baham: |
