|
www.ziyouz.com
kutubxonasi
142
yaxshisi, meni ur! Nega kishini sharmanda qilasan? Nimaga?
— Qoch, ey, maraz! — siltab tashladi uni Bozorboy.— Senga kim qo‘yibdi! Him-hi, Bozorboy
unga yalinarmish! Ma, ol, bo‘rilar seniki! Olasan-a, olasan! Ko‘raman olganingni! Hali kim deb
qo‘yibsan meni!
— Voy, sho‘rim! Hali bo‘rilarni deb shuncha g‘avg‘omi! — ajablandi Ko‘k Tursun.— Voy, qurib
ketsin matoh bo‘lmay! Qiyomat qo‘pdimi! Voy, sharmanda...
IV
O’sha kuni bo‘rilar joylaridan ko‘chdilar. Uyalarini tashlab ketdilar, tunda bu yerga qaytmadilar
ham, atrofda daydib yura boshladilar. Dam biron joyda g‘amga botib uzzukun cho‘zilib yotishar, dam
tevarakni charx urib kezishar, o‘zlarini unchalar ham yashirishmas, odamlardan ehtiyot bo‘lishni bas
qilganday, aslo tap tormas edilar. O’sha kunlari atrofdagi ko‘p cho‘ponlar ularni hech kutilmagan
joylarda ko‘rib qolar edilar. Ona bo‘ri xuddi es-hushidan ayrilganday doim oldinda boshini quyi
solintirib borar, erkak bo‘ri esa undan qolmay ergashgan edi. Juft bo‘ri xuddi o‘lim istaganday xavf-
xatarga parvo qilmay qo‘ygandi. Ular bir necha marotaba itlarning yuragiga vahima va xarosonlik
solib, uylar hamda qo‘tonlar yaqinidan o‘tdilar. Itlar jon holatda akillashar, quturib, hujumga
tashlanmoqchi bo‘lishar, lekin bo‘rilar ularga mutlaqo e’tibor berishmas, hatto orqalaridan o‘q
uzishganda ham, qadamlarini tezlatmay, xuddi miltiq ovozini eshitmaganday yo‘llarida davom
etardilar. Bu taajjub bo‘rilarning telbaligi tillarda doston bo‘ldi. Akbara bilan Toshchaynar bo‘rilar
rasmini unutib, odamlarga daf qila boshlaganlarida hammayoq shov-shuv bo‘lib ketdi. Bir gal kuppa-
kunduzi ular yo‘lning o‘rtasida traktorchi yigitga tashlanganlar. U xashak olib ketayotgan ekan. Rul
ishlamay qolibdi-da, traktorchi yigit nima gap ekan deb, pastga tushibdi. Tuzataman deb, ancha
urinibdi. Bir mahal eriy boshlagan qor ustidan ikki bo‘ri o‘ziga tomon yurib kelayotganlariga ko‘zi
tushib qolibdi. Hammasidan ham bo‘rilarning ko‘zlari uni lol qilib qo‘yibdi. Keyin uning hikoya qilib
berishicha, bo‘rilarning ko‘zlari quturib ketgan, bir nuqtaga tikilgan, ona bo‘rining esa yoli pastroq,
boshi solingan, ko‘zlari ko‘m-ko‘k emish. Uning ko‘zlariga xuddi yosh to‘lib turganday, xuddi shisha
kabi qotib qolganday emish. Ular yaqinlab kelishayotganda, yaxshiyamki, yigitcha o‘zini yo‘qotib
qo‘ymabdi. Kabinaga sakrab chiqib, eshikni yopib olibdi. Murvatini buragan ekan, motor darrov o‘t
olibdi. Aks holda doim motorni pastdan aylantirib yondirar ekan. Omadi yurishganini qarang. Traktor
tarillab yurib ketibdi. Bo‘rilar o‘zlarini chetga olishibdi, lekin bari-bir, butunlay ketmay, traktorga dam
u tomondan, dam bu tomondan yaqinlashmoqchi bo‘lishaveribdi.
Boshqa bir safar esa bir qo‘ychivon bola mo‘‘jiza bilan omon qolgan. Uyam kunduz kuni ro‘y
bergan. Eslikkina bola eshagiga minib o‘tin-cho‘p olib kelish uchun yo‘lga chiqqan. Hovlidan unchalik
ham yiroq ketmay, butazorda quruq shox-shabbalarni chopib yig‘a boshlagan ekan, bir mahal ikki bo‘ri
qaydandir paydo bo‘lgan. Eshak hatto ovoz chiqarolmay qolgan. Uni ko‘z ochib-yumguncha tilka-pora
qilib tashlaganlar. Bola qo‘lidan o‘tkir o‘rog‘ini qo‘ymay jon holatda qochgan, qo‘tongacha chopib
kelib yiqilgan va g‘ayritabiiy ovoz chiqarib dodlayvergan. Odamlar qo‘radan miltiqlarini ko‘tarib
chiqib, butazorga borib qarasalar, bo‘rilar shoshilmay adir orqasiga o‘tib ketishayotgan ekan. Ular o‘q
tovushlarini eshitib ham, hatto qadamlarini tezlatishmagan...
Shundan sal keyinroq bo‘rilar qo‘tondan picha nariga o‘tlatish uchun olib chiqilgan bo‘g‘oz
sovliqlarni qiyratishgan. Nima bo‘lganini hech kim ko‘rmay qolgan. Tasodif bilan omon qolgan
qo‘ylar qo‘raga tiraqaylab qochib kelganlaridagina ishdan voqif bo‘lganlar.. O’tloqda o‘n besh
chog‘lik bo‘g‘oz sovliq qoniga belanib yotardi. Hammasi bema’nilarcha, vahshiyona bir tarzda
bo‘g‘izlab tashlangan edi.
Shunday qilib, Akbara bilan Toshchaynar quturgandan quturishdi. Ular haqida bir-biridan
qo‘rqinchli gaplar tarqaldi. Lekin, odamlar faqat sirtdan qarab fikr yuritishar, bu qasosning asl
sabablarini bilishmas — ona bo‘ri indan o‘g‘irlab ketilgan bola-larini sog‘inib bo‘zlab, alam o‘tida
Chingiz Aytmatov. Qiyomat (roman)
Do'stlaringiz bilan baham: |
