|
www.ziyouz.com
kutubxonasi
118
Uning so‘nayotgan nigohlariga ulug‘ ummon, keta-ketguncha cheksiz-hududsiz suv ko‘rindi. Suv
sassiz qaynar, xuddi bo‘m-bo‘sh dalalarda yer bag‘irlab yugurgan yalatma izg‘irinday suv uzra sassiz
oq to‘lqinlar mavj solib yugurgilardilar. Ularning qaerdan paydo bo‘layotgani va qayoqqa borayotgani
noma’lum edi. Lekin o‘sha gung ummonning elas-elas ilg‘angan sohillarida suv uzra bir odamning
qorasi g‘ira-shira ko‘zga chalinardi. Avdiy bu odamni tanidi. U o‘zining otasi dyakon Kallistratov edi.
Shunda birdan Avdiyning qulog‘iga o‘z o‘smir ovozi chalindi. Xuddi bolalik chog‘lari eski pianino
oldida turib qiroat qilgan kabi ovoz yana otasiga cho‘kib ketgan kema haqidagi tilovatni o‘qirdi. Faqat
hozir oralarida olis-olis makonlar yotardi. O’smir ovozi esa jahon mulkatlari uzra ilhomkor bir jarang
bilan sadolanardi:
«Osmon oqarib kelyapti, hali hamma uyquda...»
...Senga, har narsani Qo‘ruvchi va har narsaga Rahm va Adolat etguvchi, ko‘ngildagi zorimni
tilovat qilib aytaman. Xudoyo, o‘zing kechirgaysan, to Seni yod etmoqdan burun o‘z dodimni esladim.
Lekin to tirik ekanman, shu tilovatni tilimdan qo‘ymagayman.
Sen Rahimi Rahmonsan, Haqsan, Karimsan, kechir, seni o‘z arzim bilan bezovta qilmoqdaman.
Men o‘lim uchun hech narsa so‘ramayman. Menga dunyo rohat-farog‘ati darkor emas. Umrim
chirog‘ini uzaytirmasang ham, mayliga. Yolg‘iz odamzod bolalarining dillarini xalos etmoq istayman.
Sen G’affori olamsan, ko‘ngillarimizga muhr bosma, jaholatda yondirma. Toki, yaxshilik va yomonlik
bu olamda birga mavjud ekan,bizni bahonai sabab zanjirlaridan xalos et. Odam bolalarining dil
ko‘zlarini ochgaysan. O’zim uchun so‘ramayman, tilim ojiz. Men har qanday ajr-oqibatingga hozirman
— xoh jahannam o‘tiga tashla, xoh hududsiz Saltanatingga qabul et. Qismatimiz o‘z qo‘lingda,
o‘zingga ayon, yo Xalloq, yo Malloh!..
Senga yolg‘iz bir arzim bor, o‘zga arzim yo‘q...
Yolg‘iz shuni so‘rayman: mo‘‘jizangni ko‘rsat: mayliga, o‘sha kema kechani kecha, kunduzni
kunduz demay o‘z yo‘lida to‘xtovsiz davom etsin, to samo evrilmog‘ida kun tunga batamom
quyulguncha, tun kunga batamom quyulguncha. Mayliga, o‘sha kema, to‘p-to‘pxonalarni
qantargancha, to‘xtovsiz ummonlardan ummonlarga kezib yursin, to‘lqinlar uvvos solib to‘shlariga
urilsin, ularning to‘xtamas qudratli guldurosi mudom eshitilib tursin, ummon zarralari uning ustiga
shuvillagan yomg‘ir bo‘lib yog‘ilsin, shu nam va uchqur zarrot ila nafas olsin. Mayliga, u kema
devorlarining qarsillagani, mashinalarning gursillagani, shamol epkinida kema ketidan ergashgan
chorloqlarning ohu zorlarini tinglasin. Mayliga, kema eng uzoq ummonlarning ko‘z ilg‘amas
sohillariga va u yerdan oppoq shaharga yo‘l tutsin, va lekin hech qachon garchi u yerga yeta olmagay...
Omin».
Uning tovushi uzoqlashib, tinib borardi... Avdiy o‘zining okeanlar uzra ho‘ngrab yig‘laganini
eshitardi...
Mo‘yinqumning intihosiz cho‘lida tun bo‘yi to‘lin oy saksovulga osib ketilgan, endi sovub, qotib
qolgan odam tanasiga ko‘zni qamashtiradigan yarqiroq shu’lalarini to‘kib chiqdi. Uning qiyofasi
osmonga parvoz qilib intilgan, lekin banogoh o‘q tegib qulagan va daraxt ustiga itqitib yuborilgan,
qanotlari yozilgan kattakon qushni eslatardi.
Mana shu yerdan bir yarim chaqirim narida esa o‘sha harbiy siyoqli, usti brezent bilan yopilgan
yuk mashinasi turar, unda sayg‘oqlarning to‘shlariga chalqancha tushib, qusiqlariga belangan Ober-
Kandalovchilar uxlab yotishardi. Xirqiragan og‘ir xurrak tovushlari eshitilardi. Ular Avdiyni kechasi
yolg‘iz qoldirish uchun nariroqqa ketdilar, uning ta’zirini berib qo‘ymoqchi edilar: qani, bir o‘zining
qo‘lidan nima kelarkin, hali dumini likillatib yalinadi, balki Xudodan ham qaytib qolar...
Avdiyga bunday jazo berish yo‘lini sobiq artist Gamlet-Galkin qayta-qayta shisha ko‘targandan
keyin to‘qib chiqargan edi. Ober-Kandalovga yaxshi ko‘rinish uchun shuni aytdi. Xudojo‘yni bir sazo
qilaylik, qo‘rqib o‘takasi yorilsin, dedi... Osib, tashlab ketishdi deb o‘ylasin. Ularning orqalaridan
Chingiz Aytmatov. Qiyomat (roman)
Do'stlaringiz bilan baham: |
