|
www.ziyouz.com kutubxonasi
61
пайтларда тоғ-тошларда яшаб, худди Хизрни йўқлагандеқ мени интизорлик билан кутаётган
бола-чақамни эсласам ва Помирдек жойдан бу ерда, кўприк остида бекордан бекорга ўлиб
кетгани келмаганимни ўйласам, куч-қудратим шу қадар ортиб кетардики, бир-биридан ажралиб
кетаётган симларни ҳатто тишларим билан бурардим, ҳаётдан воз кечгим, таслим бўлгим
келмасди. Ана шу куч билан Берлин остоналаригача етиб бордим.
Хотиним тез-тез хат ёзиб турарди, яхшиямки, почта уларнинг ёнгинасидаги йўлдан ўтарди.
У ҳамма нарса ҳақида, шу жумладан, йўл ҳақида ҳам батафсил ёзарди — у менинг ўрнимга
мастер бўлиб қолган эди. Унга жуда оғир эканлигини билардим: йўл ҳам унча-мунча йўллардан
эмас, Помирда-я! Бунинг устига, қўшнилар ҳам дуч келган томонга қараб кўчиб кетишибди.
Қирқ бешинчи йилнинг баҳорига келиб тўсатдан хат келмай қўйди. Фронт почтасида ҳар
хил ҳодисалар бўлиши мумкин-ку, деб ўйлаб, ўзимни ўзим овутардим. Кунлардан бирида мени
полк штабига чақириб қолишди. Хўш, гап шунақа, старшина, урушиб бўлдинг, яхши жанг
қилдинг, ташаккур ва мукофотлар ҳам олдинг. Энди уйингга қайтасан, у ерда сен ҳозир кўпроқ
кераксан. Аммо биринчи навбатда ҳарбий комиссариатга кир, ҳужжатларингни топшир, кейин
уйингга жўна... Мен кутилмаган бу хабардан қувониб кетдим, албатта. Ҳатто уйга телеграмма
ҳам юбордим.
Мен қадрдон жойларимга етиб келдим. Ҳарбий комиссариатга эса кириб ўтирмадим,
улгураман ҳали, қаёққа қочиб кетардим! Уйга! Тезроқ уйга етиб борай! Йўловчи полуторка
машина учраб қолди, мен унда Помир йўли бўйлаб жўнаб кетдим.
Қани энди қанотим бўлса-ю, учиб борсам, фронтдаги «Студебеккер»ларда юриб ўрганиб
қолибман, кабинага энгашиб шофёрга қичқирардим:
—
Тезроқ ҳайда, ошна, шалдироқ аравангни мунча аямасанг! Уйимга кетяпман!
Мана, яқинлашиб ҳам қолдим. Муюлишдан ўтиш билан менинг участкам. Сабр-тоқатим
чидамади. Машинанинг юриб кетаётганига қарамай, сакраб тушдим-да, сафар халтамни елкамга
ташлаб, югуриб кетдим. Шундай қилсам тезроқ етиб бораман, деб ўйладим. Чопяпман,
чопяпман, муюлишдан ҳам ўтдим... Ўтдим-у, ҳеч нарсани таниёлмадим. Гўё ҳамма-ҳаммаси ўз
жой-жойида тургандек: тоғлар ҳам ўз урнида, ёи ҳам ўша, аммо на уй-жой, на ҳовли ва на бирон
тирик жон зоти кўринарди. Фақат тош уюмларигина қалашиб ётарди. Бизнинг ҳовлимиз хиёл
четроқ-да, нақ тоғнинг таггинасида эди. Тоғ этагидаги жойлар жуда тор эди. Тоққа кўзим
тушди-ю, дарҳол донг қотиб анграйиб қолдим. Баландликдан қор қатлари кўчиб, ўзи билан
бирга йўлда учраган ҳамма нарсани теп-текис қилиб супуриб кетган, гўё ўткир тирноқли темир
пан-жалари билан тоғ ёнбағирларини қўпориб, пастликка ағанатиб улоқтирган-у чуқур ва улкан
жарликнинг саҳнини қўш қўшгандек ағдар-тўнтар қилиб ташлаган эди. Хотиним ўзининг
сўнгги хатида жуда қалин қор тушганини, сўнгра кутилмаганда ёмғир ёға бошлаганини ёзган
эди. Демак, қор уюмини қуламасидан эртароқ портлатиб, пастга қулатиб юбориш зарур эди,
бироқ бу аёл кишининг қўлидан келармиди.
Ана шундай қилиб, оилам билан ҳам учрашдим. Минг бор ўлим билан юзма-юз келиб,
тириклайин дўзахга тушиб қайтсам-у, бу ерда бола-чақамдан ном-нишон бўлмаса. Тинка-
мадорим қуриб, қотиб турардим. Тоғ-тошларни ларзага келтириб ҳайқиргим, дод дегим
келарди-ю, нафасим бўғзимга тиқилиб, овозим чиқмасди. Гўё бутун вужудим тошга айланиб
қотиб қолгандек эди. Фақат елкамдаги сафар халтамнинг сирғалиб оёғим остига тушиб
бораётганини сезиб турардим, холос. Мен уни ўша ерга ташлаб кетдим, унда қизларимга,
хотинимга совғалар олиб келган эдим, ёзда гимнастёркамни новвотга айирбошлаб олувдим.
Мен турган еримда гўё бирор мўъжизани кутаётгандек узоқ туриб қолдим. Кейин орқамга
қайрилдим-да, йўлдан кетавердим. Бир зум тўхтаб, ортимга қайрилиб қарадим, тоғлар сарак-
сарак бўлиб тебраниб, бутун оғирликлари билан устимга бостириб келаётгандек бўлди. Юрагим
қинидан чиқаёзгандек қичқириб юбордимда, қоча бошладим. Қоч! Бу лаънати жойлардан қоч!
Ана шунда даҳшатли овоз билан ҳўнграб йиғлаб юборган эдим.
Чингиз Айтматов. Сарвқомат дилбарим (қисса)
Do'stlaringiz bilan baham: |
