Microsoft Word boshqaruv hisobi doc

III БОБ. МАҲСУЛОТ (ИШ, ХИЗМАТ) ТАННАРХИНИ КАЛКУЛЯЦИЯ ҚИЛИШ 
УСУЛЛАРИ 
ВА ЗАМОНАВИЙ ТИЗИМЛАРИ 
1 . Маҳсулот таннархининг ишлаб чиқаришни бошқаришдаги аҳамияти 
2. Маҳсулот таннархини калкуляция қилиш усуллари 

---

22
3. "Стандарт-кост" тизими бўйича бошқарув ҳисобини ташкил этиш 
4. "Директ-костинг" тизими бўйича харажатларни ҳисобга олиш 
5. "ЖИТ" тизими бўйича бошқарув ҳисобини ташкии этиш 
6. "АВС" тизими бўйича бошқарув ҳисобини ташкил қилиш 
7. "СCА" тизими бўйича бошқарув ҳисобини ташкил қилиш 
8. Функционал-қиймат таҳлили усулини бошқарув ҳисобида қўллаш 
Бозор ислоҳотларини чуқурлаштириш жараёнида корхона фаолиятида муҳим 
вазифалардан бири ишлаб чиқарилган маҳсулотнинг таннархини тўғри аниқлашдир. 
Маҳсулот таннархи уни ишлаб чиқаришга қилинган бевосита харажатнинг йиғиндисини 
ифодалайди. 
Маҳсулот таннархини калкуляция қилиш ва харажатларни ҳисобга олиш бошқарув 
ҳисобининг асосий унсурларидан бири ҳисобланади, чунки ишлаб чиқарилаётган 
маҳсулотнинг таннархи қуйидагилар бўйича бошқарув қарорларининг қабул қилиниши 
учун асос болади: 
— қандай турдаги маҳсулотларни ишлаб чиқаришни ёьлга қўйиш, қайсиларини эса 
тўхтатиш бўйича; 
— зарур ёрдамчи маҳсулотларни сотиб олиш ёки ишлаб чиқариш мақсадга 
мувофиқлиги тўғрисида; 
— ишлаб чиқарилиши режалаштирилаётган маҳсулотга баҳо белгилаш борасида; 
— ишлаб чиқаришни янги техника билан жиҳозлаш бўйича; 
— ишлаб чиқариш ва технологик жараёнларни ривожлантириш бўйича берилган 
тавсияларни асослашда. 
Бошқарув ҳисобида таннарх қуйидаги асосий обьектлар бўйича аниқланади: 
— алоҳида бўлинмалар бўйича; 
— алоҳида маҳсулот тури бўйича. 
Бунда харажатни тақсимлаш жараёни икки босқичда амалга оширилади: 
— харажатларни улар вужудга келган марказлар бўйича тўплаш; 
— харажатларни маҳсулот турлари бўйича тақсимлаш. Харажатларни тақсимлаш 
деганда, корхона фаолиятида вужудга келган харажатларни аниқ обьектлар бўйича 
гуруҳлаш жараёни тушунилади.Харажатлар обьекти сарфланган харажатлар ҳисобга 
олиниши зарур бўлган ташкилий бўлимдир. 
Маҳсулот(иш, хизмат)нинг ишлаб чиқариш таннархи бевосита харажатлар, 
ресурслардан самарали фойдаланишни талаб қилади. Корхонадаги моддий, молиявий ва 
меҳнат ресурсларидан оқилона фойдаланиш ишлаб чиқарилаётган маҳсулотнинг 
таннархини пасайтириш имконини беради. 
Маҳсулот таннархини аниқлашда калкуляцион бирликни аниқ белгилаш муҳим 
масала ҳисобланади.