Microsoft Word Bolalar nevrologiyasi end doc

Markaziy nerv tizimi o‘smalarining xalqaro gistologik tasnifi 
1.
Neyroepitelial o‘smalar (gliomalar) astrotsitoma, glioblastoma, 
oligodendroglioma, ependimoma, astroblastoma, spongioblastoma 
2.
Qon tomir chigallaridan o‘suvchi: xorioidpapilloma, xorioidkartsinoma. 
3.
Neyro va gliadan o‘suvchi: gangliotsitoma, ganglioglioma, neyrotsitoma, 
neyroblastoma.
4.
Embronal neyroepitelia o‘smalar: neyroblastoma, medulloblastoma, 
medulloepitelioma.
5.
Epifiz o‘smalari: pineotsitoma, pineoblastoma. 
6.
Bosh miya va orqa miya nervlari o‘smalari: Shvannoma, neyrofibroma.
7.
Miya pardalari o‘smalari: meningioma, lipoma, xondrosarkoma, 
menalotsitoma.
8.
Gipofiz o‘smalar: adenoma, adenokartsinoma, kraniofaringioma.
9.
Metastatik o‘smalar. 
10.
Miya kistalari va o‘smasimon jarayonlar.

---

 356
Bosh miyani birlamchi o‘smasi ham bitta tugun, ham birlamchi-ko‘p sonli 
bo‘lishi mumkin (multitsentral). Nevrinoma, meningioma, angioretikuloma 
birlamchi-ko‘p sonli o‘smalar bo‘lishi mumkin. Gliomalar ichida bosh miyani 
diffuz o‘smalari ham uchraydi – diffuz astrotsitoma, oligodendroglioma, 
spongioblastoma.
O‘smalar ekspansiv (ko‘proq miyadan tashqaridagi: meningioma, bosh miya 
nervlari ildizchalarining nevrinomasi) va infiltrativ (gliomalar) o‘sishi mumkin. 
Ba’zi o‘smalar (medullablastomalar) kalla suyagi ichidagina likvor yo‘li bilan 
metastaz berishga qodir. O‘smalarni o‘zida ba’zan to‘qimalarning ohaklanishi va 
o‘sma moddasiga qon quyilishlar kuzatiladi.
Bosh miya o‘smalar etiologiyasi noaniq. Infeksiya, intoksikatsiya, kalla 
suyagi va bosh miya jarohatlari va homiladorlik o‘smalar rivojlanishiga moyillik 
yaratishi mumkin.
Klinik ko‘rinishi.
Har qanday bosh miya o‘smasi gistologik tuzilishidan qat’iy nazar yopiq 
kalla suyagi ichida joylashganligi sababli yomon sifatli hisoblanadi. O‘sib 
borayotgan o‘sma likvor aylanishini buzib, uning qorinchalar tizimida ortiqcha 
to‘planishiga olib keladi, bu esa o‘z navbatida kalla ichi bosimining oshishiga va 
miyada shish-bo‘kish rivojlanishiga sabab bo‘ladi. O‘sma bosib turgan miya 
sohalarida destruktiv o‘zgarishlarni keltirib chiqaradi. Bir vaqtning o‘zida o‘sma 
atrofida va undan uzoqda turli o‘zgarishlar paydo bo‘ladi. O‘sma yuza joylashgan 
bo‘lsa, kalla suyaklarida va miya pardalarida reaktiv o‘zgarishlar kuzatiladi. 
Yomon sifatli o‘smalar va miya to‘qimasining parchalanish mahsulotlari miyaga 
toksik ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Organizmning reaktivligiga, o‘smaning 
joylashishi va o‘sish tezligiga qarab: kompensatsiya, subkompensatsiyaga va 
dekompensatsiya davrlari farqlanadi. Bosh miya o‘smalarida kuzatiladigan barcha 
simptomlar: umum miya, o‘choqli simptomlar va masofadagi va qo‘shni sohani 
ezilishi simptomlariga bo‘linadi.