Microsoft Word Bolalar nevrologiyasi end doc

 O‘RTA MIYA 
O‘rta miya ikki asosiy qismdan: miya oyoqchalari va o‘rta miyaning tomi 
yoki to‘rt tepalik plastinkasidan iborat.

---

 28
O‘rta miyaning oldingi qismi miya oyoqchalari ko‘prikning yuqori 
chekkasidan boshlanib, oldinga va tashqariga yo‘nalgan juft oq ustunchalar 
shaklida bo‘lib, oxirgi miya yarimsharlari ichiga kirib ketadi. Ular o‘rtasidagi 
chuqurlik oyoqchalararo chuqurlik deb ataladi. Bu soha kulrang moddadan tashkil 
topgan va uni ko‘p sonli qon tomirlar teshib o‘tgani uchun orqa teshik soha 
(subtantia perforata posterior) deb ataladi. Miya oyoqchalari oralig‘idan III juft 
nervning ildizi chiqadi.
O‘rta miyaning tomi yoki to‘rt tepalik plastinkasi o‘zaro to‘g‘ri burchak 
hosil qilib kesishgan bo‘ylama va ko‘ndalang egatlar bilan ajragan to‘rtta 
tepachadan iborat. Ikkita yuqorigi tepachalarda po‘stloq osti ko‘ruv markazi, ikkita 
pastki tepaliklarda esa po‘stloq osti eshituv markazi joylashgan. Har bir tepachadan 
tashqariga qarab yo‘nalgan tolalar tutami tepacha yelkasini hosil qiladi. Yuqorigi 
tepacha yelkasi lateral tizzasimon tanaga boradi. Bu tutamning bir qism tolalari 
ko‘ruv bo‘rtig‘i va ko‘ruv traktiga o‘tib ketadi. Pastki tepachalar yelkasi medial 
tizzasimon tanaga yo‘naladi. Uning tarkibida katta va yo‘g‘on tolalar o‘tadi.
Miya oyoqchasini qora modda (substantia nigra) asos va o‘rta qavatga 
(qopqoq) ajratadi.
Pastki tepachalar sohasidagi ko‘ndalang kesmada asos qismidan harakatga 
aloqador piramida tolalari o‘tadi. Oyoqqa boruvchi tolalar, qo‘lga boruvchi 
tolalarga nisbatan lateralroq joylashadi.
Ko‘ndalang kesmaning asosi va pastki ikki tepalik sohasida harakatga 
aloqador bo‘lgan tolalar, o‘rta qismida piramida tolalari o‘tadi. Oyoqqa taaluqli 
qismi qo‘lga boruvchi tolalarga nisbatan lateral tomonda joylashadi. Piramida 
tutamini medial tomonida kortiko bulbar va po‘stloqdan ko‘prikka boruvchi yo‘llar 
joylashgan. O‘rta miyaning o‘rta qavati va asosi oralig‘ida qora modda (substantia 
nigra) joylashgan. O‘rta qavatda asosan miyachaning yuqorigi oyoqchasiga 
aloqador bo‘lgan tolalar o‘tadi (tr. dento-rubro spinalis) va o‘rta chiziqda ular 
kesishma hosil qiladi. Kesishmaning tashqarisida o‘rta ilmoq, oldida medial 
ilmoqning tolalari, orqasida esa yon ilmoqlar o‘rin egallaydi. 
Silviy suv yo‘li ostida orqa bo‘ylama tutam (fasciculus longitudinalis 
posterior) va IV nervning o‘zagi joylashgan. Bu nervning ildizi murakkab yo‘l 
hosil qilib pastki ikki tepalikning sohasidan tashqarisiga chiqadi. O‘rta ilmoq bilan 
markaziy kulrang modda oralig‘ida to‘r formatsiya (formatio reticularis) 
joylashgan. Silviy suv yo‘li keng halqali kulrang modda bilan o‘ralgan.
Ushbu sohada qopqoq (tectum) pastki ikki tepachadan tashkil topgan bo‘lib, 
yon ilmoq tolalarining ko‘pchilik qismini tugaydigan yerida po‘stloq osti eshituv 
markazi joylashadi.
Pastki ikki tepacha o‘zaklari bir-biri bilan komissural tolalar yoki pastki ikki 
tepachani biriktiruvchi tolalar bilan bog‘langandir.
Yuqorigi ikki tepacha sohasining ko‘ndalang kesimida o‘rta qavatning 
(tegmentum) ikki tomonida o‘rta chiziq bo‘ylab qizil o‘zaklar (nucleus ruber) 
joylashgan. Ularning hujayra aksonlari Forel kesishmasini hosil qiladi va pastga 
yo‘naladi. (Rubro-spinal tutam). Qizil o‘zakdan ichkariroq va orqada esa 
ko‘ndalang tutam va III juft nervning asosiy o‘zagi joylashgan. 

---

 29