Microsoft Word Бизнес режа doc

9.3. Ишлаб чиқариш режасининг ресурслар билан таъминланганлиги 
Ишлаб чиқариш дастури ҳисоб-китоб қилинган ва қувватлар танлангандан сўнг 
моддий ресрусларга эҳтиёж аниқланади. Бунинг учун материаллар оқими диаграммасидан 
фойдаланиш мумкин бўлиб, унда ишлаб чиқаришнинг турли босқичларида материаллар 
ва ўрдамчи воситалар баланси акс эттирилади. Моддий ва молиявий ресурслар 
эҳтиёжларини ҳисоблаш қуйидагилар бўйича амалга оширилади:
♦ асосий материаллар, масалан, хом-ашё, ярим тайёр маҳсулотлар, эҳтиёт 
қисмлар; 
♦ ёрдамчи материаллар;
♦ асосий ёрдамчи материаллар;
♦ ишчи кучи. 
Ресурсларга эҳтиёжни аниқлаш учун детерминант (норматив), статистик ва 
эмпирик 
каби турли усуллар қўлланиши мумкин:.
Детерминант (норматив) йўл билан маҳсулот чиқариш учун ресурсларга бўлган 
эҳтиёжни аниқлаш мақсадга мувофиқ. Бошқа материаллардан таъмирлаш ва эксплуатация 
харажатлари, заҳираларни шакллантириш учун фойдаланиш мумкин. 
Моддий заҳиралар ҳажмини аниқлаш. 
Заҳиралар асосан ишлаб чиқариш 
жараёнини номаълум характерли харидларга боғлиқлигини камайтириш, технологик 
ишлов бериш бўйича келгуси операцияларни ишлаб чиқариш босқичидаги аввалги 
хатолардан мустақил бўлиши, шунингдек, харидорлар талаби барқарор бўлмаган ҳолларда 
тайёр маҳсулотнинг барқарор таклифини таъминлаш учун мўлжалланади.
Моддий заҳираларни режалаштиришда уларнинг оптимал ҳажмига риоя қилиш 
керак, чунки заҳираларнинг камайиб кетиши маҳсулот ишлаб чиқариш ва сотишда 
узилишларга сабаб бўлиши, ортиқча заҳираларнинг тўпланиб қолиши эса айланма 
воситаларнинг боғланиб қолиши, кердиторлик қарзларининг кўпайиши, материалларни 
олиб келиш ва сақлаш учун харажатларнинг ортишига олиб келиши мумкин. Бу эса 
корхонанинг молиявий ҳолатини ёмонлаштиради.
Ушбу вазифани ҳал қилиш учун корхона заҳираларнинг белгиланган нормаси – 
моддий ресурслар минимал ҳажмига амал қилиши лозим бўлиб, бу ресурслар корхонанинг 
тўхтовсиз суратларда ишлашини таъминлаши лозим бўлади. 
Заҳиралар ҳажмини учта асосий омил белгилаб беради: 
♦ кундалик материал истеъмоли ҳажми;
♦ материаллар сарфланиши характери (истеъмолнинг бир хиллик даражаси);
♦ иккита марта материал олиб келиш ўртасидаги вақт.