Microsoft Word avlodlar dovoni ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
98
Hamida bonu busiz ham har bir so‘zni o‘ylab gapiradigan, mezbonlar orasida odob, 
tavoze qoidalarini joyiga qo‘yadigan bo‘lib qolgan edi-yu, faqat Humoyun Qandahorda 
bergan tumor goh-goh esiga tushib og‘ir mas’uliyat tuyg‘usi uni bezovta qilardi. Hilmand 
daryosi bo‘yida to‘xtaganlarida kechasi Humoyun tumorni undan so‘rab olib, tikilgan 
joyining bir chetini so‘kkan va gumbaz shaklli yirik olmosni olib, sadaf qutichaga solgan, 
«Buni Bayramxon bizdan shoh Tahmaspga sovg‘a qilib eltgay», degan edi. Olmos 
qirralaridagi behisob nurlar jilvasi osmondagi g‘uj-g‘uj yulduzlarni eslatar, o‘zi ham 
gumbaz shakliga o‘xshagani uchun Humoyun uni «Samoyinur» deb atar edi. Tumorning 
alohida bir qatida Ko‘hinur turibdi, boshqa qatlarida o‘ntacha yirik yoqutlar bor, shuning 
uchun salmog‘i ancha og‘ir tuyuladi. Hamida bonu bu tumorchada ulkan xazinaga 
barobar keladigan boylik borligini bilgani uchun uni yo‘qotib qo‘yishdan juda qo‘rqar, 
kecha-yu kunduz yonidan qo‘ymay asrardi. Goho Humoyunga hazilomuz shivirlab: 
— Men ham xazinachingizmen, ham uni ko‘tarib yuradigan karvoningizmen, ulufani*
ko‘proq to‘lang,— derdi. 
— Mol-u jonim bari sizga ulufa, — deb javob berardi Humoyun. 
Bu yashirin xazinani maxfiy saqlash oson emas. Ayniqsa safarda, mehmonda har xil 
kutilmagan holatlar bo‘ladi. Sadoqatli kanizi Aminat Qandahorda qolgandan beri Hamida 
bonuga beluj ayol Oysha bibi bilan Ravshan ko‘kaning xotini qarashib yurardi. Ravshan 
ko‘ka Komron mirzo bilan bir onani emgan va ko‘p yil uning xizmatida bo‘lgan bek edi. 
Qo‘li egriligi uchun Komron uni jazolamoqchi bo‘lganda Sind bo‘yida Humoyun tomonga 
qochib o‘tgan edi. Mana shu Ravshan ko‘kaning xotini yangi olingan kanizlar orqali 
Hamida bonuning juda ehtiyot bilan saqlaydigan vazni og‘ir tumori borligini, begim hatto 
bosh yuvganda, kiyim almashtirganda ham bu tumorni hech kimga bermasligini eshitib 
qoldi. Bu sir Ravshanbekning Xo‘ja G‘ozi degan qadrdoniga ham ma’lum bo‘ldi. Ular 
tumorni xotinlar yordamida qo‘lga tushirish uchun payt poylay boshladilar. 
Hamida bonu Mohim enaganing so‘nggi xatini o‘qigan kuni o‘g‘ilchasining tilga kirgani va 
yurib ketgani haqidagi tafsilotlar butun xayolini shunday qamrab oldiki, boshini yuvish 
uchun g‘uslxonaga kirganda tumorni kiyimlari bilan boshqa xonada unutib qoldirdi. 
Yuvinib, taranib, kanizi yordamida kiyinayotganda tumor ko‘ziga tashlandi-yu, darhol 
qo‘liga olib qaradi. Vazni ancha yengillashib qolganini sezib yuragi shig‘ etib ketdi. Bu 
yerga kim kirib chiqqanini kaniz ham bilmay qolgan, o‘g‘rilar tumorni so‘kib, beshta 
yirik-yirik badaxshon la’lini olishgan, uni boshqa rangdagi ip bilan ko‘klab tikib qo‘yishga 
ham ulgurishgan edi. Faqat Ko‘hinurni olishga jur’at etisholmagan edi — bunday katta 
olmosga xaridor topish amrimahol, uni sotguncha qo‘lga tushib qolish hech gap emas 
edi. 
Hamida bonu ich-etini yeb, bir necha kungacha dardini kimga aytishini bilmay yurdi. Hali 
ham haram uchun javobgar bek — tog‘asi Xo‘ja Muazzam edi. Hamida bonu uch kun 
o‘tgach, tog‘asiga voqeani aytib berdi:
— Hozircha, hazratimga bildirmay turing, — dedi Xo‘ja Muazzam. — Agar begona o‘g‘ri 
kirsa tumorni paqqos olib keta qolardi. Bu razil ishni o‘zimiznikilar qilgan. Biz Anbar 
Nozir bilan o‘zimiz taftish o‘tkazgaymiz. 
Bu orada Xo‘ja G‘ozi bilan Ravshan ko‘ka Qazvin bozorlaridan eng qimmatbaho to‘bichoq 
otlar va buyumlar sotib olgani ma’lum bo‘ldi. Taftishga usta Anbar Nozir ot sotgan 
savdogarlar huzuriga bordi: 
— Bu odamlar katta qarzni to‘laydigan badavlat kishilar emas, nechun quruq va’dalariga 
ishonib, qimmatbaho otlarni berib yubordingiz? — dedi. 
Savdogar beparvo turib: 
— Siz ularni bilmas ekansiz, — dedi. — Qo‘llarida shunday javohirlari borki, bir emas, 
yuzta otga yetgay. Menga ikkita la’lni ko‘rsatishdi. Shunday bebaho la’lki, uni sotib 

---

Humoyun va Akbar – Avlodlar dovoni (roman). Pirimqul Qodirov