Microsoft Word Архитектуравий ашёшунослик

5.3. Gipsli bog’lovchilar 
Gips bog’lovchisi va gips asosida tayyorlanadigan buyumlar va qismlar gigiena talablariga 
to’la javob berishi, zah’iralari ko’p bo’lganligi tufayli qurilishda keng miqyosda ishlatiladi. 
Gips  toshi  zah’iralari  O’zbekistonda  va  boshqa  Markaziy  Osiyo  mamlakatlarida  keng 
tarqalgan bo’lib, tarkibiy qismi jixatidan farq qiladi. 

---

Gips  bog’lovchilari  ishlab  chiqarish  usuliga  ko’ra  past  va  yuqori  h’aroratda  pishirilgan 
turlariga  bo’linadi.  Past  h’aroratda  pishirilgan  gips  ikki  molekula  suvli  gips  toshini 
(SaSO
4
.
2N
2
O) 110-180
0
S h’aroratda qisman suvini yo’qotish h’isobiga olinadi: 
SaSO
4
.
2N
2
OSaSO
4
.
0,5H
2
O1,5H
2
O 
Yuqori  h’aroratda  kuydirilgan  gips  (angidrit)  bog’lovchisi  gips  toshini  600-1000
0
S 
h’aroratda  kuydirib  olinadi.  Bu  jarayon  tufayli  gips  toshi  tarkibidan suv  butunlay  chiqib ketadi 
va  suvsiz  kaltsiy  sulfati  (SaSO
4
)  h’osil  bo’ladi.  Hosil  bo’lgan  gips  bog’lovchisi  -
modifikatsiyadagi gips bo’lib, kukun maydalanganda tez qotuvchan bog’lovchiga aylanadi (5.2-
rasm). 
Gips  bog’lovchisi  avtoklavlarda  0,15-0,6  MPa  bosim  ostida,  95-100
0
S  h’aroratda 
pishirilganda  -modifikatsiyadagi  SaSO
4
.
0,5N
2
O  h’osil  bo’ladi.  -modifikatsiyadagi  gips 
bog’lovchisi kukun h’olatigacha maydalanganda yuqori mustah’kamlikdagi gips h’osil bo’ladi.  
va -modifikatsiyalardagi gips bog’lovchilari kristallari o’lchamlari va xarakteri bilan farqlanadi. 
-modifikatsiyadagi gips kristallari yirik, ignasimon va uzunchoq prizmatik h’olatda bo’ladi. -
modifikatsiyadagi gips bog’lovchisi kristallari mayda va noaniq shakllarda bo’ladi.