Microsoft Word Архитектуравий ашёшунослик

3.3-rasm. Keramik g’isht va tosh turlari 
G’isht: a-oddiy, b-modulli, v-yirik. Tosh; g-oddiy, d-yirik, e-modulli, j va z-kovaklari gorizontal joylashgan. 
 
G’ishtlarda  o’lchamlardan  chetga  chiqish  uzunligi  bo’yicha  5  mm,  eni  bo’yicha  4  mm 
va qalinligi bo’yicha 3mm gacha ruxsat etiladi. G’isht va tosh normal pishirilgan bo’lishi kerak. 
Etarli  darajada  kuydirilmasa  (alvon  rangli)  mustah’kamligi  past,  suvga  va  sovuqqa  chidamli 
bo’lmaydi,  o’ta  pishgan  g’isht  va  tosh  esa  juda  zich,  mustah’kam,  lekin  issiq  o’tkazuvchanligi 
yuqori bo’ladi. 
Keramik  g’isht  va  toshlar  tashqi  nuqsonlari  quyidagicha  izoxlanadi:  o’lchamlardagi 
o’zgarishlar,  qirra  va  qovurg’alarining  notekisligi,  uchganligi,  darzlar  va  boshqalar.  Nuqsonli 
g’ishtlar umumiy g’ishtlar sonining 5% oshmasligi kerak. 
Ushbu  ko’rsatkichlar  bo’yicha  g’ishtning  markasini  aniqlash  3.1-jadvalda  berilgan. 
Siqilishdagi  va  egilishdagi  mustah’kamlik  chegarasi  bo’yicha  g’isht  quyidagi  markalarga 
bo’linadi: 75; 100; 125; 150; 175; 200 va 300. G’isht va toshlarning sovuqqa chidamliligi 15, 25, 
35  va  50  tsikl  bo’ladi.  Suv  shimuvchanligi  150  markadagi  to’liq  g’isht  uchun  8%  kam  emas, 
yuqori markadagi to’liq g’ishtlar uchun 6% kam bo’lmasligi shart. G’isht va toshlarning issiqlik 
o’tkazuvchanlik koeffitsenti 0,71-0,82 Vt (m
.0
S) atrofida bo’ladi. 
G’isht va toshlar quruq h’olda o’rtacha zichligi bo’yicha 3 guruxga bo’linadi: 
-oddiy-o’rtacha zichligi 1600 kgm
3
 gacha; 
-shartli-effektiv-o’rtacha zichligi 1400-1600 kgm
3
 gacha; 
-effektiv-o’rtacha zichligi 1400-1450 kgm
3
 gacha. 

---

G’isht  va  toshlarning  kovaklari  yuzaga  nisbatan  parallel  yoki  perpendikulyar  bo’lishi  va 
kovaklar  ikkala  tomoni  yoki  bir  tomoni  ochiq  bo’lishi  mumkin.  Ochiq  tsilindrik  kovaklarning 
diametri  16  mm  gacha,  tirqishsimon  kovaklarning  eni  12  mm  gacha  bo’lishi  kerak.  Effektiv 
g’isht  va  toshlarning  ishlatilishi  tashqi  devor  qalinligini  kamaytiradi  va  material  sarfini  40% 
pasaytiradi, bino zaminiga tushadigan kuchni va transport xarajatlarini qisqartiradi.