Microsoft Word Архитектуравий ашёшунослик

6.2-rasm. Portlandtsement ishlab chiqarish sxemasi 
1-giltuproq va oh’aktosh karerdan keladi; 2-xomashyoni tayyorlash; 3-dozator; 4-aylanma xumdon; 5-yoqilg’i 
uzatish; 6-klinkerni uzatish; 7-klinker omborxonasi; 8-gipsni maydalash va dozirovkalash; 9-gips omborxonasi; 10-
klinkerni (gipsni) maydalaydigan quvursimon tegirmon; 11-pnevmatik nasos; 12-kompressor; 13-tsement 
omborxonasi (siloslar); 14-tsementni qoplash. 
 
Gidratatsiya  jarayonining  boshlanish  bosqichida  alit  suv  bilan  reaktsiyaga  kirishishi 
natijasida kaltsiyli gidrosilikat va gidrooksid h’osil bo’ladi: 
2(3CaO
.
SiO
2
)6H
2
O3CaO
.
2SiO
2
.
3H
2
O3Ca(OH)
2
 
Belit  suv  bilan  asta-sekinlik  bilan  reaktsiyaga  kirishib,  quyidagi  gidromineralni  h’osil 
qiladi: 
2(2SaO
.
SiO
2
) 4H
2
O3CaO
.
2SiO
2
.
3H
2
OCa(OH)
2
 
Uch kaltsiyli alyuminatni suv bilan reaktsiyasi quyidagichadir: 
3SaO
.
Al
2
O
3
6H
2
O3CaO
.
Al
2
O
3
.
6H
2
O 
Tsementning qotishini sekinlashtirish uchun 3-5% (tsement massasiga nisbatan) miqdorida 
tabiiy gips klinker tuyulayotgan vaqtda kiritiladi. Kaltsiy sulfati uch kaltsiyli alyuminat bilan suv 
ishtirokida birikib kaltsiy gidrosulfoalyuminatini (ettringit minerali) h’osil qiladi: 
3SaO
.
Al
2
O
3
3(SaSO
4
.
2H
2
O)26H
2
O3CaO
.
Al
2
O
3
.
3SaSO
4
.
32H
2
O 
Sa(ON)
2
  ga  to’yingan  qorishmada  ettringit  kolloid  eritma  xolatida  3SaO
.
Al
2
O
3
  yuzasini 
qoplaydi,  gidratatsiya  jarayonini  va  natijasida  tsementning  qotishini  sekinlashtiradi.  Ettringit 
Қуруқ усул: 
хом ашyo аралашмаси 
декарбонизатордан келади 
Ҳo’л усул: 
Хом ашyo аралашмаси 
шламбассейндан келади 

---

minerali  h’osil  bo’lishi  tsement  toshining  boshlang’ich  mustah’kamligini  oshishiga  sharoit 
yaratadi. 
To’rtkaltsiyli alyumoferrit suv bilan birikib gidroalyuminat va gidroferrit h’osil qiladi: 
4SaO
.
Al
2
O
3
.
Fe
2
O
3
mH
2
O3CaO
.
Al
2
O
3
.
6H
2
OCaO
.
Fe
2
O
3
.
nH
2
O 
Hosil bo’lgan gidroferrit tsement geli tarkibini tashkil etadi.