Microsoft Word analitik kimyo ruziyev

 
Bufer eritmalar 
Eritmada kuchsiz kislota va uning tuzi aralashmasining bo’lishi, 
eritmaning pH ini o’zgartiradigan har qanday faktorlarning ta’sirini kamaytirib, 
undagi H
+
ionlarining konsentratsyasini ma’lum miqdorda saqlab turadi. 
Bunday aralashmalar regulyatorlar yoki bufer aralashmalar deyiladi. 
Eng ko’p ishlatiladigan bufer aralashmalar quyidagilar: . 
Formiadi: HCOOH+HCOONa
pH=3,8 
Benzoatli: C
6
H
5
СООН+ C
6
H
5
СООNа 
pH=4,2 
Atsetatli: CH
3
COOH+CH
3
COONa
pH= 4,8 
Ammoniyli: NH
4
OH+NH
4
Cl
pH= 9,2 
Fosfatli: NaH
2
PO
4
+Na
2
HPO
4
pH= 6,6 . 
Kuchsiz- kislota va uning tuzidan hosil bo’lgan bufer eritmaning pH qiymati 
quyidagicha hisoblanadi: 
asosida olingan bufer eritmaning pH qiymati esa:
pH+pOH=14 
14
Bufer aralashmaninng pH ini amalda doimiy saqlab turish xususiyati 
ularning ayrim komponentlari eritmaga kiritilgan (yoki reaksiya natijasida hosil
bo’lgan) kislota yoki asoslarning OH
-
yoki H
+
ionlarini o’ziga bog’lab olishiga 
asoslangandir. Bufer eritmalarni ishlatishda quyidagi shartlarni hisobga olish 
kerak: 
1. Наr qanday bufer aralashma faqat ma’lum bir miqdordagi kislota yoki ishqor 
qo’shilguncha pH ning doimiyligini saqlab turadi, ya’ni ma’lum bufer sig’imiga 
ega bo’ladi. 
2. Bufer eritmadan pH ko’pi bilan bir birlikkacha o’zgarishi uchun unga 
qo’shish mumkin bo’lgan muayyan konsentratsyali kuchli kislota yoki 
ishqorning eng ko’p miqdori bufer sig’imi deyiladi. 
Tarkibida bir xil konsentratsyali kuchsiz kislota va uning tuzi yoki kuchsiz asos 
va uning tuzi bo’lgan eritmaning bufer sig’imi yuqori bo’ladi. 
3. Bufer aralashma komponentlaridan konsentratsyasi qancha yuqori bo’lsa, 
eritmaning bufer sig’imi shuncha katta bo’ladi. 
4. Bufer eritmaga kislota yoki ishqor qo’shilgan sari eritmada pH o’zgarishi 
turg’unligi kamayib boradi. 

---

32 
5. Bufer aralashmaning sig’imi ancha katta bo’lganidagina eritma pH ning 
amaldagi doimiyligi saqlanadi. 
6. Bufer eritmalarning pH qiymati ularni suv bilan suyultirganda o’zgarmaydi. 
Kislota yoki ishqorlardan oz miqdori qo’shilganda sezilarli o’zgarmaydi.