Microsoft Word Амиров Elektr o`lchashlar doc

chegaraviy - qo'zg'aluvchan qism turg'un holatiga t_ch minimal vaqt mobaynida tebranma harakatsiz erishadi (2.9 - rasm, 3egri chiziq).
Galvanometrning muhim
2.9 - rasm parametrlariga - tinchlanish darajasi, kritik
(chegaraviy) qarshilik va sezgirlik kiradi. Qo'zg'aluvchan qismning tinchlanish darajasi uning harakat rejimiga ta'sir qiladi va quyidagi formula yordamida hisoblanadi:
RG  RT .kr ,
 
RG  RТ
bu yerda R_G - galvanometr g'altagi(ramka)ning qarshiligi; R_{T .kr} - tashqi zanjirning kritik qarshiligi; R_Т - tashqi zanjirning qarshiligi.
T ashqi zanjirning kritik qarshiligi deb uning shunday qiymatiga aytiladiki, bunda galvanometr qo'zg'aluvchan qismi o'lchanayotgan kattalikka teng bo'lgan turg'un qiymatiga qisqa vaqt ichida aperiodik harakat qilib erishadi. Amalda magnitoelektrik galvanometrlar R_{Т .kr}  R_Т va qo'zg'aluvchan qism tinchlanish vaqti t_Т t_ch ga teng bo'lgan rejimda ishlatiladi (2.10 -rasm). Agar galvanometr tashqi zanjiri uzuq bo'lsa (R_T  ;   0 ), u holda uning qo'zg'aluvchan qismi chastotasi ₀ va davri T₀ bo'lgan erkin tebranma harakat qiladi.
Zanjirdagi tokni o'lchashdagi galvanometr
2.10 - rasm sezgirligi
S _I I .
Kuchlanishni o'lchashdagi sezgirligi esa
S _U U .
Bu sezgirlik ifodalari o'zaro quyidagicha bog'langan:
SU  SIRG .
Shkalasining uzunligi 20 mm bo‘lgan M 118 rusumli galvanometr tok bo‘yicha 0,18 mm/mA ga, kuchlanish bo‘yicha 0,14 mm/mV sezgirlikka ega, tinchlanish vaqti 5 s ga teng. Bu galvanometrlar ko'pincha o'zgarmas tok ko'priklari va kompensatorlarida muvozanat holatni ko'rsatuvchi asbob sifatida qo'llaniladi.
Ko'pchilik elektr kattaliklarni o'lchash qisqa vaqtli tok impulsining elektr miqdorini aniqlash orqali amalga oshiriladi. Bunday hollarda ballistik galvanometrlar qo'llaniladi. Qo‘zg‘aluvchan qismining inersiya momenti orttirilgan galvanometrlar ballistik galvanometrlar deb ataladi. Bunday galvanometrlar tok integratorlari hisoblanadi. Ballistik galvanometrlarda unga berilayotgan tok impulsining davomiyligi t_d asbob qo'zg'aluvchan qismi erkin tebranishlari davridan ko'p marta kichik bo'lishi shart, ya'ni t_d  T₀ . Ko'pincha t_d  0,1T₀ bo'lishi yetarli bo'ladi. T₀ ni oshirishning eng qulay usuli asbob qo'zg'aluvchan qismi inersiya momentini oshirishdir. Bunga ko'pincha qo'zg'aluvchan qism o'qiga qo'shimcha yuk mahkamlash orqali erishiladi ( 2.8 - rasmda 7-ballast yuk).
Ballistik galvanometrga tok impulsi berilganda asbob qo'zg'aluvchan qismini buruvchi qisqa vaqtli aylantiruvchi moment impul si paydo bo'ladi. Ushbu qisqa muddatli burilish zanjirdan o'tadigan elektr miqdoriga proporsional bo'lib, quyidagicha aniqlanadi:
S^I Q,
_b  2
T₀
bu yerda Q  it_d - elektr miqdori (tok impulsi).
Agar galvanometr ramkasidan juda qisqa vaqt ichida tok o‘tkazilsa, u olingan impuls ta’sirida nol holatidan og‘adi. Ramkaning birinchi maksimal og‘ishi impuls vaqti ichida undan o‘tgan elektr miqdoriga proporsionaldir.
Yorug‘lik ko‘rsatkichli galvanometr shkalasi bo‘yicha surilish miqdorining ramkadan o‘tayotgan elektr miqdoriga bo‘lgan nisbati galvanometrning ballistik sezgirligi (S_b) deb ataladi va ko‘zgu bilan shkala orasidagi masofa bir metr bo‘lganda, millimetrni mikrokulonga nisbati bilan ifodalanadi. Ballistik galvanometrning sezgirligi  ning qiymatiga bog'liq bo'lib, uning turli qiymatlari uchun quyidagicha aniqlanadi:
⁰ ; 1 da ^S_b ^S_I^₀e; 1 da ^S_b  ^S_I