Microsoft Word ахборот технологиялар фанидан мажмуа doc

Лойиҳалар. Давлат таълим ёки илмий-тадқиқот дастури доирасида кенг қамровлик лойиҳани 
амалга ошириш учун мўлжалланган масофали ўқитиш моделидан иборат. Ушбу моделда 
асосий аҳамият ўқув материалларини ишлаб чиқувчи асосий мутахасиссис ходимлар, 
масофали курсларни олиб борувчи ўқитувчилар ва олимлар йиғиладиган илмий – услубий 
марказга қаратилади. Марказда ишлаб чиқиладиган масофали курслар у ёки бу давлат (худуд) 
нинг катта аудиториясига узатилади. Бундай ўқитиш вақтинчали ҳисобланиб, лойиҳада 
мўлжалланган ишлар бажарилгандан ёки тугагандан сўнг тугатилади. Бу моделга мисол 
сифатида Африка ва Лотин Амеркасининг ривожланаётган давлатларида турли халқаро 
ташкилотлар ўтказган қишлоқ хўжалиги, агротехниканинг янги услублари, экология бўйича ва 
ш.к. масофали ўқитиш курслари олиш мумкин.
Чет эл давлатлари экспертларининг маълумотларига кўра яқин йилларда инсониятни яшаши 
учун зарур бўлган таълимнинг минимал даражаси олий таълим бўлади. Шундай экан, кўп 
сондаги талабаларни кундузги шаклида ўқитиш учун энг ривожланган давлатларнинг ҳам 
бюджет маблағи чидамаса керак. Шунинг учун ҳам охирги ўн йилликда кундузги бўлимларда 
ўқиётган талабаларга қараганда ноанъанавий технология асосида ўқиётган талабаларнинг сони 
тезроқ ўсмоқда. Ўқитишнинг ноанъанавий шаклига ўтиш тенденцияси ана шундай 
технологияларда 
кадр 
тайёрланадиган 
ва 
уларни 
қайта 
тайёрлайдиган 
таълим 
муассасаларининг сонини кўпайишида ҳам кўриш мумкин. 1900-1960 йилларда (60 йил 
мобайнида) уларнинг сони 79 та эди,1960-1970 йилларда (10 йил мобайнида) 70 та, 1970-1980 
йилларда (10 йил мобайнида) 187 та ва 1980 – 1995 йилларда (15 йил мобайнида) 700 та, 1995-
2000 
йилларда 
эса, 
мингдан 
ошиб 
кетди 
( 
1 
- 
расм).
Жаҳонда узоқ вақтлардан буён масофали ўқитиш тизимини (МЎТ) ривожланиш сабабларидан 
бири ихтиёрий ерда яшаётган ҳар бир ўқувчига ихтиёрий коллеж ёки университетда таълим 
олиш имкониятини яратишдан иборат. Бу «талабаларни бир давлатдан бошқа давлатга 
жисмонан силжиши» концепциясидан «таълим ашёларини алмашиниш орқали билимларни 
тақсимлаш мақсадида кўплаб ғоя, билим ва таълим» концепциясига ўтишни кўзда тутади.
Масофадан туриб ўқувчиларни ўқитиш ўқитувчи билан ўқувчи маълум бир масофада 
жойлашган ҳолда таълим бериш тизимидир. Бунда ўқитувчини дарс жараёнида компьютерлар, 
сунъий йўлдошалоқаси, кабелли телевидение каби воситалар асосида ташкил қилишини талаб 

---

150 
қилади. Замонавий компьютер узатиш каналларининг ривожланиши телекоммуникация 
соҳасида ўзига хос тарихий ўзгаришлар киритмоқда. Мамлакатимиздаги барча ўқув 
муассасалари масофадан туриб ўқитиш услуби асосида бирлаштирилса, ўқитиш жараёнини 
янада юқори поғонага кўтариш мумкинлиги аён. Халқаро Кенгашнинг таҳлиллари шуни 
кўрсатмоқдаки, ҳозирги кунда, жаҳонда 10 миллиондан ортиқ ўқувчилар шу услуб асосида 
таълим 
олмоқдалар.
Масофали 
ўқитиш 
услубининг 
афзалликлари 
қуйидагилар:
- ўқитишнинг ижодий муҳити. Анаънавий услублар асосида таълим беришда, ўқувчи фақат 
берилган материални ўқийди. Масофадан туриб ўқитиш услуби асосида эса, ўқувчиларнинг 
ўзлари ахборотлар омборидан керак бўлган маълумотларни қидириб топиш ва ўзларининг 
тажрибаларини 
бошқа 
ўқувчилар 
билан 
электрон 
тармоқлари 
асосида 
алмашиш 
имкониятларига 
эга 
бўладилар;
- иш жойидаги катта ўзгаришларни мавжудлиги. Масофали таълим услуби асосида таълим 
бериш тури миллионлаб ўқувчиларга, айниқса, ишлаб чиқаришдан ажралмасдан таълим 
олаётган 
ўқувчиларга 
жуда 
кенг 
шароит 
яратиб 
беради.
- ўқитиш ҳамда таълим олишнинг янги ва унумли воситаси эканлиги. Статистик 
маълумотлар шуни кўрсатмоқдаки, масофали таълим услуби асосидаги таълим стационар 
ўқитиш каби унумлидир. Бундай услубда таълим олаётган ўқувчиларнинг устунлиги уларнинг 
энг яхши ва сифатли дидактик материаллар ҳамда салоҳиятли маърузачилар билан 
таъминланишидадир. Ушбу услубда ўқувчилар ИНТЕРНЕТ тармоғи орқали «жаҳон бўйича 
саёҳат» 
қилишлари 
мумкин.
Масофали 
ўқитишни 
ташкил 
этиш 
асосий