Microsoft Word 4-китоб ёшлар конф 2017 май

“Таълим, фан ва ишлаб чиқариш интеграциясида интеллектуал салоҳиятли ёшлар 
мамалакат тараққиётининг муҳим омили” конференция материаллари. 
156 
kiygan saroy xodimlari kuzatib kelayotganliklari tasvirlangan. Ulardan biri chol. 
Yana birining belida kichik xanjar va qilich osilgan, qullarida xassa. Bu ularning 
saroy amaldorlaridan ekanligidan dalolat beradi. Tasvirlangan kishilarning orqasida 
oq rangli parrandalar aks ettirilgan. Bulardan tashqari oq kiyimli ikki kishi ham aks 
ettirilgan. Ulardan biri qora rangli otni yuganidan tortib kelmoqda. Ikkinchisi 
orqaroqda, qushlar yonida (u ot mingai xolda bo‘lishi mumkin) tasvirlanganligini 
ko‘ramiz. 
O‘zbekistan xududidagi eng qadimgi san’at namunalari yurtimiz ahlining 
qadimiy ajdodlari juda kuxna va boy madaniyat va san’at sohibi ekanligidan dalolat 
beradi. Ularning yuksaklik bilan bajargan rasmlari usha davri san’atining 
namunasidir. 
Samarqand amaliy san’atining rivojlanish tarixiy taraqqiyotidan bilib olamizki, 
barcha amaliy san’atga oid elementlar u joyning muhiti va sharoiti bilan bog‘liq 
rivojlanib kelgan. Amaliy san’atidagi turli kurinishlar va ramziyliklar professor, 
san’atshunoslar H. Zohidov, A. Hakimov, Z. Raximova, R. Hasanov, H. Juraev, S. S. 
Bulatovning asarlarida keltirib o‘tilsada u tuliqligicha hali o‘rganib chiqilmaganligi 
va echimini ko’tib to’rgan masalalar bu sohada ko'p. Samarqand amaliy san’atining 
o‘ziga xos tomonlari juda xilma - xil bo‘lib ularni har bir turlarini chuqur o‘rganib 
borganda bilish mumkin bo‘ladi. 
Miniatyurach musavvir Muhammad Murod Samarqandiy 1616 yilda Buxorada 
bo‘lgan. U Sadiyning «Buston» asariga miniatyura chizgan. So‘ng asar Juybor 
shayxlaridan Abduraxim Xo‘jaga tuhfa qilingan. O‘rta asr o‘zbek miniatyura 
san’atining yanada bir ko‘zga ko‘ringan taniqli musavviri Muhammad Murod 
Samarqandiy o‘zining g‘oyat kuchli tasviriy qobiliyati, asarlarni jonli, ifodali, realligi 
bilan ajralib turadi. «Shoxnoma» asarida uning 115 illyustratsiya miniatyurasi uning 
o‘z davrining etuk san’atkori ekanligidan dalolat beradi. U g‘oyat kuchli dramatik 
syujetlarni o‘z asarlarida ifoda etadi. Asarlarida o‘z davrining sotsial, ijtimoiy xayoti 
to‘la - qonli ifoda etib berilgan. Uning «qo‘zg‘olon» asarini kuzatar ekanmiz asar 
qahramonlarini g‘oyat aniq tashvishli, g‘azabkor va jonli jonli ifoda etilganligini 
ko‘ramiz. Asardagi ranglar ham o‘ziga xos qo‘zg‘olosh ruxida beriladi. Murodning 
rang tanlashi ham o‘zidan avvalgi musavvirlardan boshqacharoq kompozitsiya 
syujetlari va ularga tanlangan ranglarda aloxidalik reallik xukm suradi. Murod 
Samarqandiy-mashhur naqqosh va mashhur atoqli musavvir. Murod Samarqandiy 
XVI asrdayashab ijod etgan rassom. Murod Samarqandiyning ota-onasi to‘g‘risida 
hech narsa deyilmagan. Murod Samarqandiy ayrim sharqshunos olimlarning 
ishlarida aniq tug‘ilgan yili va kunini tasvirlab bermaganligini ko‘ramiz. U rasm 
chizishni eng oddiy elementlarini o‘z kompozitsiyalarida foydalanganligini baddiy 
asarlari syujeti bo‘yicha rasm ishlashga asosiy e’tiborini qaratgnanligini bilamiz. 
Kashtachiligimiz san'ati ham nafaqat mamlakatimizda, balki chet ellarda ham 
shuhrat qozongan. O`zbek chevar ustalari qo`llari bilan tikilgan kirpich, so`zana, 
zardevor, gul ko`rpa, choyshab kabilar Fransiya, Italiya, Yaponiya, Germaniya, 
Belgiya, Amerika, Hindiston kabi xorijiy, shuningdek Respublikamizning Farg`ona 
vodiysida faqat xonadonlarda emas, balki amaliy san'at muzeylarida ko`p namunalari 
to`planib, doimiy ekspozitsiyaga aylanib qolgan. 

---