Microsoft Word 4-китоб ёшлар конф 2017 май


O‘zbekiston xalq amaliy san’atning badiiy ta’limdagi o‘rni



Download 4,27 Mb.
Pdf ko'rish
bet158/280
Sana26.02.2022
Hajmi4,27 Mb.
#472331
1   ...   154   155   156   157   158   159   160   161   ...   280
Bog'liq
4-китоб ёшлар конф 2017 май

 
O‘zbekiston xalq amaliy san’atning badiiy ta’limdagi o‘rni. 
Sam DU katta o’qituvchisi D.Ergashev., SamDMQI dots. H.Juraev., SamDU 
amaliy san’at yunalishi 3-bosqich talabasi M.Ergashev. 
 
Bilamizki, O‘zbekiston xalq amaliy san’ati qadimdan shakllanib kelgan. Mana, 
madaniy yodgorliklarni saqlash jamiyatining tuzulganiga ham yuz yigirma yildan 
oshibdi. Bu masalalar 1918 yilning 5 dekabrida qadimiy me’morchilik (arxitektura) 
yodgorliklarini,san’at asarlarini hisobga olish va saqlash haqida dekret chiqarilgan 
bo‘lib, unda naqqosh ustalar ham boshqa ustalar qatori machit, madrasa, turar 
joylarni, saroylarni ta’mirlash ishlari bilan shug‘ullanish kerak bo‘ldi. Shundan 
boshlab usta va naqqoshlar, o‘ymakor, ganch san’atkorlari ta’mirlash ishlarini yo‘lga 
qo‘yganlar. 
1930-yildan so‘ng ko‘pgina jamoat uylari, choyxonalar, madaniyat u ylari, 
saroylar va boshqa joylarni yog‘och щymakorligi, naqsh va ganch bilan bezatish 
ishlari boshlab yuborilgan.
1938 yili Moskvadagi Butunittifoq xalq xo‘jaligi yutuqlari ko‘rgazmasidagi 
O‘zbekiston restorani va pavilionlarini bezashga naqqoshlarni safarbar qilingan 


“Таълим, фан ва ишлаб чиқариш интеграциясида интеллектуал салоҳиятли ёшлар 
мамалакат тараққиётининг муҳим омили” конференция материаллари. 
158 
bщlib. U erdagi O‘zbekiston povilioni ajoyib namoyonlar, qandillar, o‘yma eshiklar, 
o‘yma ganchlar va naqshlar bilan bezatildi. Shuningdek, O‘zbekitonda ham amaliy 
san’at ustalarimiz 1939 yilda Samarqand va Buxoraning eng yaxshi ustalaridan 12 
kishi Alisher Navoiy nomidagi adabiyot muzeyi binosini ajoyib naqshlar bilan 
bezatdilar. Shu yillari “Bahor” konsert zalini ham naqsh, ganch o‘ymakorligi, 
yog‘och o‘ymakorligi bilan bezatilgan edi. 40-yillarda qurilgan Muqumiy, Navoiy 
teatri binolari ham turli ko‘rinishdagi ajoyib naqsh, ganch va yog‘och o‘ymakorligi 
bilan bezatiladi. 
Amaliy san’atning naqqoshlik san’atini rivojlantirishda ajoyib xalq ustalari 
qatnashgan bo‘lib, ular Farg‘onalik Sayidmahmud Norquziev, Toshkentlik Tohir 
To‘xtaho‘jaev, Olimjon Qosimjonov, Yoqubjon Raupov, Jalil Hakimov, Xivalik 
Abdulla Boltaev, S.Xudoyberganov, X.Raximov, Samarqandlik Jalol va Bolta 
Jalilovlar, usta Madaminjon Husanov va boshqalardir. Shu kabi usha davrning 
amaliy san’at ustalari hamda ularning shogirdlari yaratgan asarlar xozirgi kunda ham 
xalqqa hizmat qilib kelmoqda. Ularning asosiylari avloddan - avlodga meros bo‘lib 
kelayotgan naqqoshlik san’atiga katta xissa qo‘shdilar. Ular o‘zbek naqqoshlik 
elementlariga yangicha elementlar qo‘shib (o‘roq, bolg‘a, geometrik elementlar, 
kabutar, paxta, paxta gullaridan, yulduz va boshqalar) bilan yangicha g‘oyalar 
kiritdilar. Shuning bilan birga o‘zimizning an’anaviy o‘zbek xalqining o‘ziga xos 
milliy naqsh san’atini saqlab qoldilar. Ular zamonaviy binolarga moslab o‘zbek 
xalqining elementlari bo‘lmish nozik milliy naqsh elementlaridan hisoblangan 
majnuntol nihollari, anor bo‘tog‘i, gullar butog‘lari, daraxt gullari va boshqalarni 
stelizatsiya qilib tasvirladilar. XX asrning o‘rtalarida naqqoshlik san’ati yanada 
rivojlangan edi. 
Samarqand naqqoshlari Toshkent va Farg‘ona naqqoshlariga uxshab 
elementlarini bajarganlar. Ularning ishlari bir-biriga uxshab ketadi.Samarqand 
naqshlari o‘ta o‘zining guldorligi, barg va gullarning badiiy harakatchanligi bilan 
ajralib turadi. Naqshlar jonliligi, ranglarning tuzilishi bilan ham farq qiladi. Farg‘ona 
naqoshlarining ishlari, asarlari tuzilishi bilan aniq bir ritmik takroruluvchan 
naqshlarkompozitsiyasi Toshkent naqshlariga ham uxshab ketadi. Avallari zangori 
rang gammasida ko‘proq naqsh bajarilgan bo‘lsa, hozir yashil rang gammasiga 
ko‘proq naqshlar bajariladigan bo‘lishdi. Samarqand naqqoshlik maktabini 
yaratishda “Usta Rahmonqul, usta Sharif, usta Jaloliddin (Mirjamol), usta Mahmud, 
usta Abdujabbor, usta Abduzoxid, usta Aminjon, usta Baqo” keyinchalik usta Jalol 
va Bolta Jalolovlar kabi naqqoshlar asos soldilar va bebaho xazinasini qoldirdilar. 
Mana shularning hammasi O‘zbekiston amaliy san’atining rivojlanishiga 
asoslardan biri bo‘ldi. Tasviriy san’atning rivojlanishi bosqichi davlatimizda qiyin 
kechgan bo‘lsada. Amaliy san’at qadimdan rivojlanib kelganligini ko‘rib turibmiz.
SHuning davomi sifatida amaliy san’at mustaqillika erishganimizdan so‘ng yanada 
rivojlanish yo‘lida bordi. Albatta bularning hammasi davlatimiz rahbariyati va 
amaliy san’atga, kasb - hunar ta’limiga alohida e’tibor bergani bilan izohlasak to‘g‘ri 
bo‘ladi.
Mustaqillikka erishgunimizgacha amaliy san’atning ayrim turlari naqqoshlik, 
ganchkorlik, o‘ymakorlik, kosibchilik, zargarlik, gilamchilik, duppichilik kabi bir 



Download 4,27 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   154   155   156   157   158   159   160   161   ...   280




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish