Microsoft Word 4-китоб ёшлар конф 2017 май

“Таълим, фан ва ишлаб чиқариш интеграциясида интеллектуал салоҳиятли ёшлар 
мамалакат тараққиётининг муҳим омили” конференция материаллари. 
114 
turi. Milliy hunarmandchilik, xalq amaliy san’ati, tasviriy san’at asrlar davomida 
o’ziga xos yo’nalish va uslublarda rivojlanib takomillashib bordi. Mamlakatimizda 
minglab tarixiy yodgorliklar va qadamjolar mavjud, qarangki ulardagi takrorlanmas 
milliy naqshu nigorlar esa hech qachon oharini yoqotmagan. Ularni zo’r qiziqish 
bilan tomosha qilayotgan hamyurtlarimiz va horijiy mehmonlar milliy san’atimizdan 
bahramand bo’lish bilan birga ma’naviy ozuqa olishadi. 
Pedagogika oliygohlari va pedagogika bilim yurtlarining tasviriy san’at hamda 
amaliy san’at yo’nalishlarida tahsil olayotgan talabalarga dastur asosida tasviriy 
san’at tarixi mashg’ulotlari olib boriladi. 
Tasviriy san’at tarixi mashg’ulotlarida talabalar san’at asarlarining yaratilish 
jarayonini kuzatish bilan birga ularni tahlil etishga, ularga o’z munosabatlarini 
bildirishga o’rganadilar. San’at tarixi kursi talabalarda san’atga bo’lgan qiziqishini 
mustahkamlashda, o’quv yurtidagi amaliy darslarning samarali bo’lishida muhim 
o’rni bor.
 
Tabiatdan ham insoniyat yaratib qoldirgan madaniy qadriyatlar oddiy 
boyliklar bo’lib qolmay, balki o’zida inson aql-zakovati, hayot to’g’risidagi fikr-
o’ylarini aks ettiruvchi ko’zgu hamdir. Jahon san’ati tarixini o’rgatish, uning 
taraqqiyot qonunlarini tushunish, nodir yodgorliklar bilan tanishish, o’tmish 
odamlarning 
his-tuyg’u, 
hayotiy 
tajribalarini 
o’rganish 
g’oyaviy-estetik 
qarashlarning shakllanishini bilish demakdir. Bu so’zsiz, kishilarda hayotiy 
tajribalarning boyishiga, hayotga yanada keng va atroflicha yondoshishga yordam 
beradi. – Palеolit yoki eng qadimgi tosh asri (palaios– qadimgi, litos - tosh) insoniyat 
traqqiyotining eng uzoq davom etgan bosqichi hisoblanadi. Bu taraqqiyotni bir qator 
davrlarga ajratish mumkin: eng qadimiy yoki quyi palеolit (er.av. 150 ming yilliklar), 
o’rta palеolit (er.av. 150 – 35 ming yillik), yuqori yoki so’ngi palеolit (er.av. 35-10 
ming yillik). Arxеologlar ma'lumotiga k o’ra, ayniqsa uning so’ngi bosqichlarida 
tasviriy san'atning hamma turlari paydo bo’ldi, diniy tushunchalar shakllana bordi. 
Palеolit asriga oid faktik matеriallar Еvropa, Osiyo, Afrika qit'alaridan topilgan. 
Dastlabki rasmlar primitiv va asosan hayvonlar (animalistik) ko’rinishini tasvirlaydi.
Eramizdan avvalgi 3 ming yillik o’rtalariga kеlib, odamlar misni qalay, 
qo’rqoshin, rux yoki surma bilan eritib, bronza tayyorlashni o’rganib oldilar. Bronza 
qurollar, yaroq-aslaxa, zеbu-ziynat yasash uchun asosiy matеrial bo’lib qoldi. 
Palеolitning so’ngi davri va bronza davrida mеgalitik qurilmalar dunyoga kеldi. 
Ijtimoiy hayotga kirib kеlgan tеmir tosh va qisman bronza buyumlarini hayotdan 
siqib chiqardi. Ibtidoiy jamoa so’ngi davrining so’ngi bosqichini xaraktеri shu 
davrda yaratilgan mudofa uchun mo’ljallangan mustahkam qal'a va qo’rg’onlarda, 
bеzakka boy uy anjomlari, jang qurollarida, ko’mish marosi bilan bog’liq bo’lgan urf 
odat buyumlarida ko’rinadi. Bеzash ishlarida gеomеtrik naqshlardan tashqari, 
syujеtli kompozitsiyadan foydalanish tеndеntsiyalari paydo bo’ldi. Mayda plastikada 
mеtaldan ishlangan haykalchalar, janrli kompozitsiyalar paydo bo’ldi. qulolchilik 
buyumlari qo’lda hamda dastgohda yasalgan bo’lib, ularning yuzasini bеzashda 
o’yma va bo’rtma naqshlar, band va tеpa qismlari uchun haykalchalar ishlatilgan.
Yuqorida keltirilgan sana’t tarixi ma’lumotlari hozirgi gullab yashnayotgan 
san’atimizning tarkibiy asoslari hisoblanadi. Hozirda jahon tasviriy san’ati o’ziga 
xos turli janr va yo’nalishlarda yuksalib bormoqda. Jumladan O’zbekistonda 

---