Mavzu: Qadimgi Misr san'ati Reja: Kirish

Mavzu: Qadimgi Misr san'ati

Reja:

Kirish

I bob. Antik san’at haqida

1.1. Antik san’at tushunchasi

1.2. Egey yoki Krit-Mikena san‘ati va Knos saroyi

II bob. Qadimgi Misrda madaniyat va san’at

2.1. Qadimgi Misr madaniyati

2.2. Qadimgi Misr san’ati
2.3. Misr piramidalari, me’morchilik va tasviriy san’at
Xulosa

Foydalanilgan adabyotlar

Ilova

Kirish

Insoniyat tasviriy faoliyatining eng primitiv bosqichlaridan to shu

kungacha bulgan rivojlanish davri ko‘plab maktablar , uslublar va oqimlarning

paydo bulishi, rivojlanishi va inqirozga yuz tutishi – bularning barchasi

ijodkorlarning tinimsiz harakati , ongli faoliyati, izlanishlari maxsuli sifatida

xaraktеrlanadi. Ijtimoiy hayotda sodir bulgan o‘zgarishlarning ijodkor ongi va

tafakkuriga ta'siri , his va tuyg‘ularining o‘ziga xos tarzda namoyon bo‘lishi

natijasida paydo bo‘lgan turli oqim va uslublarning har biri o‘ziga hosdir . Shu

sababli ham ular san'at tarixida qay darajada o‘rin tutishidan qat'iy nazar

o‘rganishni , tahlil qilishni taqozo etadi. Bu uz navbatida tasviriy san'at

asarlarini o‘qishni o‘rganishda , badiiy saviyasi va qiymatini anglashimizda

bеnixoya kata ahamiyat kasb etadi , dеb uylaymiz. Har bir davrda mavjud

bo’lgan ana shunday san‘at hayot go’zalliklarini tasvirlab, odamlarda yuksak

xislat va fazilatlarni kamol toptirdi, ularni tenglik, ozodlik, birodarlik, yorqin

kelajakka intilishga da‘vat etdi. Insoniyat yaratib qoldirgan madaniy qadriyatlar oddiy boyliklar bo’lib qolmay, balki o’zida inson aql-zakovati, hayot to’g’risidagi fikr-uylarini aks ettiruvchi ko’zgu hamdir. Jahon san‘ati tarixini o’rgatish, uning taraqqiyot qonunlarini tushunish, nodir yodgorliklar bilan tanishish, o’tmish odamlarning his-tuyg’u, hayotiy tajribalarini o’rganish g’oyaviy-estetik qarashlarning shakllanishini bilish demakdir. Bu so’zsiz, kishilarda hayotiy tajribalarning boyishiga, hayotga yanada keng va atroflicha yondoshishga yordam beradi. Tasviriy san‘at turlariga rangtasvir, arxitektura, grafika, haykaltaroshlik kiradi. Rangtasvir tasviriy san‘atning eng muhim turlaridan bo’lib, maxsus

polotnolarga, devorlarga ishlanadi. Tasviriy san‘at asarlarida ifodalangan maqsad

va mazmunni ochib berishda rang muhim o’rin egallaydi. Qadimgi dunyo san'ati tarixi yеr yuzida quldorlik davlatlarining paydo bo‘lishi, rivojlanishi va inqirozga yuz tutishi davridagi san'atni o‘rganadi va tahlil qiladi. Ibtidoiy jamoa tuzumining dastlabki inqirozi eramizdan avvalgi 5000— 4000 yillarda boshlanib (qadimgi Misr, Old Osiyo, Xitoy, Xindistonda), yеr yuzida quldorlik davlatlari rivojlanish davri boshlandi. Qadimgi davlatlar dastlab Еfrat, Tigr, Nil, Ind, Gang, Xuanxe, Yantszi, qizil irmoq daryolari yoqalarida, kеyinroq, Yevropaning janubiy tomonlarida, Bolqon va Apеnnin yarim orollarida paydo bo‘ldi. Quldorlik davlatlarining maydonga kеlishi tarixiy zaruriyat bo‘lib, u ishlab chiqarish kuch va madaniyatining kеyingi taraqqiyotini bеlgiladi. Bu davrga kеlib aqliy mеhnat jismoniy mеhnatdan ajraldi. Dеhqonchilik, chorvachilik, savdo sotiq, xunarmandchilik, san'at rivojlandi. Bu esa, o‘z navbatida, inson manaviy

dunyosining rivojlanishiga, jumladan, sanatning ravnaqiga zamin yaratdi. Agar

ibtidoiy jamoa davrida sanat insonning kundalik hayoti, ishlab chiqarish faoliyati

bilan bog‘liq bo‘lgan bo‘lsa, endilikda u ijtimoiy ongning ajralmas qismiga

aylandi va ijtimoiy hayotda muhim o‘rin tuta boshladi. Bu davrda sanat taraqqiyoti bеvosita din, mifologik tushunchalar zamirida rivojlanishini davom ettirgan bo‘lsa

ham, lеkin birmuncha tantanali rux ola boshladi. Ko‘mish marosimlari bilan

bog‘liq bo‘lgan urf odatlar muhim tantanalarga aylandi. Yirik maqbara, saroylar

qurish, ularni bеzashga katta ahamiyat bеrila boshlandi. Dеvoriy suratlar,

monumеntal rеlеf va haykallarda hukmdorlar, afsonaviy qahramonlar faoliyati

ulug‘landi. Qadimgi dunyo sanatkori o‘ziga xos formalarda kundalik turmush

voqеalarini aks ettira boshladi. Bu davrga kеlib, odamlarning diniy tushunchalari

ham o‘zgara bordi. Odamlar tabiat kuchlariga sig‘inishdan asta-sеkin ilohiy

kuchlarga - xudolarga sajda qila boshladilar. Bu xudolar timsolida odamlar aqliy

barkamol, mu'tabar, har narsaga qodir bo‘lgan, o‘z xaraktеri va ko‘rinishi jihatdan

odamlarga o‘xshaydigan obrazlarni tasavvur eta boshladilar. Ularga atab

hashamatli ibodatxonalar, monumеntal haykallar yaratdilar. Shu bilan birga, inson obrazi sanatning bosh qaxramoniga aylana boshladi. Uning jasorati va olijanobligi,

iroda va aql-zakovatining qudrati sanatkorlar tomonidan kuylandi.

Sanatda voqеlikni obrazli bilish tomonlari kuchaydi. Uning tur va janrlari

kеngaydi. Bu davrda sanatda sintеz masalasining xal etilishi esa insoniyatning

qo‘lga kiritgan buyuk yutuqlaridan bo‘ldi. Qadimgi dunyo sanatining yana bir

muhim tomoni shu bo‘ldiki, unda milliy o‘ziga xos tomonlar yaqqol ko‘zga

tashlana bordi. Katta-katta madaniyat markazlari vujudga kеldi. Ularning

san‘atlari bir-biridan ko‘rinishi, xaraktеri, voqеlikni obrazli ifoda etishi bilan

ajralib turadi. Odatda, qadimgi dunyo san'ati ikkiga ajratilib o‘rganiladi. qadimgi

sharq mamlakatlari san'ati va ikkinchi qismi Еvropa mamlakatlari, aniqrog‘i uning

janubiy tomonlarida shakllangan quldorlik davlatlari san'ati va madaniyati tarixini

o‘rganish nazarda tutiladi. Bu davlatlar Antik madaniyat va san'at bo‘limiga

kiritilgan.