Microsoft Word 4-китоб ёшлар конф 2017 май

“Таълим, фан ва ишлаб чиқариш интеграциясида интеллектуал салоҳиятли ёшлар 
мамалакат тараққиётининг муҳим омили” конференция материаллари. 
222 
таъкидлаш керакки, бўлажак педагог кадрларда касбий сифатларни фақат 
аудитория машғулотлари билан чекланиб қолмасдан, уни бутун ўқув 
тарбиявий ва амалий ишлар жараёнида, профессор-ўқитувчилар шахсан ўрнак 
кўрсатган ҳолда доимий ривожлантириб бориш педагог-мураббийларнинг 
муҳим вазифаси ва бурчи бўлмоғи лозим. 
Талабаларда илмий дунёқарашни шакллантиришда “ҳозирги замон 
табиий фанлар концепцияси” фанининг роли. 
У.Т.Усаров - доцент, О.С.Тоғаев – 4 курс талабаси ( СамДАҚИ ) 
“Ҳозирги замон табиий фанлар концепцияси” ( ХЗТФК ) кейинги йилларда 
олий таълим тизимига киритилган ўқув фани бўлиб,ҳозирги вақтда 
Республикамизда гуманитар ва социал-иқтисодий йўналишлар бўйича юқори 
малакали кадрлар тайёрлашда асосий фанлардан бўлиб ҳисобланади. Бу фанда 
дунёнинг ҳозирги замон илмий манзарасининг ядросини ташкил қилган табиий 
– илмий концепциялар системаси орқали бизни ўраб турган дунёнинг илмий 
тасаввурлари берилади. Талабаларга “Катта портлаш”, Коинот, Галактикалар, 
Қуёш системасининг пайдо бўлиши, нотирик материядан тирик ҳаётнинг 
вужудга келиши, биологик турларнинг, одамнинг пайдо бўлиши ва 
эволюцияси, Коинотнинг кейинги тақдири ҳақида илмий назариялар тизимли 
бериб борилади. Шу билан бирга талабаларга ҳозирги замон табиий 
фанлардаги энг сўнгги янгиликлар ва ютуқлар, кашфиётлар тўғрисидаги 
маълумотлар етказилиши ҳам уларда илмий дунёқарашнинг шаклланишида 
катта аҳамиятга эга. 
Маълумки, табиатда моддий объектлар ва тизимлар хилма – хил бўлиб, 
улар ўртасидаги ўзаро таъсирлар тўртта фундаментал синфга бўлинади: 
гравитацион, электромагнит, кучли ва кучсиз. Бу ўзаро таъсирлар бир – бирига 
қандай боғлиқ? 1983 йилда ўтказилган тажрибаларда катта энергияли 
протонлар дастаси бир – бирлари билан тўқнашганларида кучсиз ва 
электромагнит ўзаро таъсирлар бир – биридан фарқланмай, ягона электро 
кучсиз ўзаро таъсир кўринишида намоён бўлди. Бундай электрокучсиз кучлар 
назарияси тўлиқ яратилган бўлмасада, унинг асосий ғояси кўпгина 
тажрибаларда иботланган. Бу ғоя бўйича электромагнит майдон турли 
шаклларга ёки компоненталарга эга бўлган умумий электрокучсиз майдоннинг 
бир қисмидир. Ҳозирги вақтда 4 та фундаментал ўзаро таъсирдан 3 тасини ( 
электромагнит, кучсиз, кучли ) бирлаштирган Стандарт Модел ( СМ ) ишлаб 
чиқилган. 
Гравитацион 
ўзаро 
таъсирлар 
ҳозиргача
А. Эйнштейн томонидан ишлаб чиқилган Умумий Нисбийлик назарияси 
атамалари орқали тавсифланиб келмоқда. Фундаментал ўзаро таъсирларнинг 
ҳаммасини битта назарияга бирлаштирган Буюк Бирлашув назариясини 
тажрибада текшириб кўриш учун ўша даврда мавжуд бўлган зарядланган 
зарралар тезлаткичлари энергияси камлик қилиб қолди. Шунинг учун
Женевадан узоқ бўлмаган Швейцария ва Франция ҳудудида дунёда энг катта 
бўлган тезлаткич – Катта Адрон Коллайдери ( КАК ) қурилиб 2008-йилда ишга 

---