Microsoft Word 4-китоб ёшлар конф 2017 май

“Таълим, фан ва ишлаб чиқариш интеграциясида интеллектуал салоҳиятли ёшлар 
мамалакат тараққиётининг муҳим омили” конференция материаллари. 
21 
тараққиётимиз учун замин вазифасини ўтайди. Шу боис, ўзлигини тикламоққа 
азм қилган ҳар бир миллат бу йўлда ўзига хосликни, мустақил ривожланиш 
йўлини танлайди. Бу йўлда аждодлар ҳаёт тажрибаси, билим ва тафаккури, 
яратган моддий ва маънавий бойликлари миллат ва жамият тараққиёти учун 
ишончли ва мустаҳкам таянч бўлиб хизмат қилади. 
Шу маънода биз ёш авлодни ўтмишимизга ҳурмат, маънавий меросимизга 
эътиқод рухида тарбиялаш вазифасини қўяр эканмиз, таъкидлаш жоизки, бу 
ҳурмат, бу эътиқод асло кўр-кўрона, юзаки бўлмаслиги, аксинча, теран 
билимга ақлий етукликка, эркин фикрлаш ва маънавий покликка асосланган 
муносабат бўлмоғи лозим. 
Шундай экан, ана шу бой мерос сари кенг йўл очиш, ёшларимизнинг ана шу 
бойликлардан фойдаланиш имкониятларини янада кенгайтириш, ундан 
оқилона фойдаланиш ва ижодий ривожлантириш қобилиятларини тарбиялаш 
асосий вазифамиз бўлмоғи лозим. 
Deyksis hodisasi zamonaviy tilshunoslik talqinida 
Abduraxmonov. J. B. Sam DAQI (“Chet tillar kafedrasi” o’qtuvchisi) 
Zamonaviy tilshunoslikda deyksis hodisasi keng ma`noda talqin qilinib, uning 
nutqiy faoliyatning barcha turlariga oidligi e`tirof etilmoqda.Til tizimidagi bir qator 
hodisalarni faqatgina ularning yuzma – yuz muloqot sharoitida shaklanishini 
inobatga olgandagina tavsifash mumkin. Bu, ayniqsa, deyksis hodisasi talqinida 
yaqqol ko`zga tashlanadi” deb aytadi Layonz 
Deyksis hodisasining pragmatik mohiyatini va uning mazmun ifodalash 
imkoniyatining bevosita muloqot matni bilan bog`liq ekanligini Levinson 
quyidagicha ta`riflaydi: 
“Aslini olganda, deyksis tilda nutqiy harakat konteksti yoki nutqiy hodisa 
xususiyatlarining aks topishi va grammatikalashuviga (grammaticalisation) 
taalluqlidir. U (deyksis), xuddi shuningdek, muloqot matni tahlili bilan bog`liqdir. 
Shunga nisbatan this (“bu”) olmoshi biror bir real obyektni atamaydi; to`g`rirog`i, u 
aniq bir kontekstda so`z yuritilayotgan voqelik obyektining o`rindoshidir”. 
O`rin almashtirish – anafora vazifasining bajarilishi ishora vazifasini inkor 
qilmaydi. Anafora deyktik mazmundan holi emas, bu ikki vazifa yagona bir 
kontekstda, ayni bir paytning o`zida bajarilishi mumkinligini hozircha hech kim 
inkor etganicha yo`q. bu borada J.Layonsning ikki jildlik “Semantics” asarida 
keltirilgan misolni eslaylik : I was born in London and have lived there ever since
1
“Men Londonda tug`ilganman va shundan buyon o`sha yerda yashayman”. Bu 
misolda there “o`sha yerda” o`z koreferenti “London” bilan anaforik bog`lanishda 
bo`lishdan tashqari, ushbu nutqiy harakatning Londonda ijro etilayotganligi haqida 
ishora ma`lumotini ham bermoqda. 
Har qanday hodisaning bir tomonlamali tahlili natijasida bildiriladigan fikr
xolisonalikdan yiroqlashib qolish xavfidan ogohmiz. Ma`quli, til va nutqni bir- 
biridan ozuqa oluvchi, yaxlitlikda faoliyat ko`rsatuvchi tizimlar sifatida tasavvur 
1
Lyons J. Semantics. – Cambridge: CUP, 1977. -676 р.

---