Microsoft Word \270\270\270darslik elektron tijorat docx

 
 
 
 

---

178 
 
11.3. Xorijiy mamlakatlarda internet do‘konlar, ularning 
ishlash texnologiyasi 
 
Umuman olganda, elektron tijoratni institutsionalizatsiya qilish (bir tizimga 
solish)  bo‘yicha  chet  el  tajribasi  bo‘yicha  yo‘nalish  oladigan  bo‘lsak,  uni 
institutsional  boshqarishning  uchta  asosiy  modelini:  Yevropa,  Amerika  va  Xitoy 
modelini ajratish mumkin.  
Yevropa  modeli 
elektron  tijorat  sub’ektlarini  va  ular  amalga  oshirayotgan 
bitimlarni  total  reglamentga  solishni  va  ro‘yxatga  olishni  ko‘zda  tutadi.  Bu  kabi 
faoliyatning  misoli  sifatida  yetakchi  Yevropa  mamlakatlari  (Germaniya,  Fransiya 
va  Shveysariya)  tomonidan  soliq  organlarida  ro‘yxatda  turuvchi  halol 
sotuvchilarning  umumochiq  reyestrining  yuritilishini  keltirish  mumkin.  Tovarlar 
taklif  etilgan  saytlarda  sotuvchilar  o‘zlarining  davlat  ro‘yxatidan  o‘tganda  olgan 
identifikatsion raqamlarini ko‘rsatishlari shart. 
Bunda  Yevropa  modeli  o‘zini  oqlaydi, deb hisoblash  mumkin emas,  chunki, 
masalan  C2C  sohasida  Yevropa  savdo  infratuzilmasi  institutsional  cheklashlar 
tufayli  elektron  tijorat  bo‘yicha  jahonda  yetakchilik  o‘rnini  egallamaydi.  Undan 
asosan  tashqi  raqobatning  cheklanishi  hisobiga  yirik  an’anaviy  tovar  ishlab 
chiqaruvchilari va chakan savdo tarmoqlari yutadilar.