Microsoft Word 2-декабрь конф-2019 doc

 
РАҚАМЛИ ИҚТИСОДИЁТНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ДАВРИДА 
ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ТЎЛОВ ТИЗИМИНИНГ 
РИВОЖЛАНТИРИШ ИМКОНИЯТЛАРИ 
и.ф.н.
Азларова А.А. 
Тошкент Давлат иқтисодиёт университети 
“Банк иши” кафедраси доценти
 
Ҳозирги кунда нақд пулсиз ҳисоб-китобларни амалга оширишда 
мулкчилик шаклидан қатъий назар, хўжалик юрутувчи субъектлар ўз 
You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (
http://www.novapdf.com
)

---

26 
маблағларини банкдги ҳисоб варақларида сақлашлари ва барча 
операцияларни банк орқали ўтказишлари лозимдир. Бир томондан 
тўловларни ўтказиш назорат қилинса, иккинчи томондан мижозлар учун 
қулайдир. 
Ҳар қандай банк-алоҳида ривожланувчи ва фикрловчи иқтисодий 
бирлик сифатида гавдаланади. Чексиз молиявий ҳудудларда фаолият олиб 
бориб, банклар олдиларида турган асосий вазифаларидан бири сифатида, 
чегарасиз ҳажмдаги ахбортлар оламида 
ҳаракатланиш, бўлаётган 
жараёнларни комплекс баҳолаш ва ўз вақтида ўзгарувчан муҳитга 
мослашишдир. Замонавий бозор шароитида ахборотни қайта ишлаш 
тезлиги ва сифати катта аҳамиятга эга. Чунки, бошқарув масалаларини ҳал 
этиш жараёнида ахборотга тўлиқ эгалик қилиш, рақобат кучаётган 
шароитларда ривожланиш учун асос бўлади. 
Иқтисодиёт ривожланишининг ҳозирги босқичида республикамизда 
фаолият юритаётган банкларнинг роли тобора ортиб бормоқда. Чунки, 
хўжалик юритувчи субъектларнинг ҳеч бири банк хизматини четлаб ўтиб 
фаолият юрита олмайди, ўзаро ҳисоб-китобларини банк ёрдамисиз ўтказа 
олмайди. 
Шу 
сабабли 
банк 
тизимини 
мустаҳкамлаш, 
уларнинг 
эркинлигини ошириш йўлида ислоҳотларга ҳукумат миқёсида эътибор 
бериб келмоқда. Чунки банк тизимида ўтказилаётган ислоҳотлар нафақат 
банкларнинг, балки бутун иқтисодиётнинг барқарорлигини таъминлашга 
асос бўлади.
Банк тизимини ривожлантиришнинг энг муҳим йўналишларидан бири 
бу нақд пулсиз ҳисоб-китобларни такомиллаштириш муҳим аҳамият касб 
этади. Иқтисодиётда бўладиган пул айланишини 80-90 фоизи нақдсиз пул 
айланишини ташкил этади. Нақдсиз пул айланиши нақд пулсиз хисоб-
китоб шакллари асосида олиб борилади. Нақд пулсиз хисоб-китобларнинг 
кенг ишлатилиши кўп тармоқли банк тизимининг ривожланишига давлат 
томонидан макроиқтисодий жараёнларни ўрганишга ва уни тартибга 
солишга, мулкчилик шаклларининг кўпайишига ва турли мулкчилик 
You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (
http://www.novapdf.com
)

---

27 
муносабатларини кенгайиб боришига асос бўлади. 
Бу борада Президентимиз Ш.М.Мирзиёев 2019 йил учун 
мўлжалланган энг муҳим устувор вазифалар ҳақидаги Олий Мажлисга 
Мурожаатномаларида “Банк ва молия тизимида ислоҳотларни жадал давом 
эттириш, соҳага замонавий бозор механизмларини кенг жорий этиш 
зарур
2
” деб таъкидлаб ўтдилар. 
Нақд пулсиз ҳисоб-китобларнинг замонавий ва мижоз учун қулай 
турларидан бири бўлган банк ҳисобварақларини масофадан бошқариш 
тизимининг қўллаш доираси кенгайиб, тадбиркорлар ўртасида тобора 
оммалашиб бормоқда. 
Шундай қилиб, нақд пулсиз ҳисоб-китобларни ривожлантириш муҳим 
масалалардан бири бўлиб мазкур мавзунинг долзарблигидан далолат 
беради. 
Ўзбекистон Республикаси Президентининг 19.09.2018 даги ПҚ-3945-
сон “Миллий тўлов тизимини ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида
қарори” қабул қилингандан сўнг, нақд пулсиз ҳисоб-китоблар тизимини 
ривожлантириш бўйича чора-тадбирларни изчил амалга ошириш орқали 
нақд пулларнинг банкдан ташқарида муомалада бўлишини қисқартиришга 
эришилди, тўловларни амалга ошириш жараёни сезиларли даражада 
осонлаштирилди, масофавий банк хизматларини кўрсатиш тизимларининг 
функсионали кенгайтирилди.
Республикамизда бу борада олиб борилган ишлар натижасида 
аҳолининг банк карталари ва бошқа нақд пулсиз ҳисоб-китоб усулларига 
хавфсиз ва қулай тўлов воситаси сифатида бўлган ишончи ошди.
Жумладан, жойларда пластик карточкалар эгаларига кечаю кундуз 
хизмат кўрсатишга имкон берувчи ахборот-маълумот терминаллари 
тармоғи ишлаб турибди, терминаллар, банкоматлар ва инфокиоскларни 
таъмирлаш бўйича сервис хизматлари ташкил этилган. (
1-расм) 
2
. Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг 2019 йил учун мўлжалланган энг муҳим 
устувор вазифалар ҳақидаги Олий Мажлисга Мурожаатномаси. Халқ со`зи. 29.12.2019 й. 
You created this PDF from an application that is not licensed to print to novaPDF printer (
http://www.novapdf.com
)

---

28