Microsoft Word 127b2635c69e0ccce220d54f0a4d206a612d9bae85273c7ad237f9e445cb2da1

Birinchidan, g’aznachilik davlat byudjetining ijrosi jarayonida yuzaga  

 

 

 

---

594 

 

 

 

5-rasm. G’aznachilik  faoliyati nazorati vazifalari 

keladigan  daromad  va  harajatlarni  o’z  hisob  varaqlarida  jamlaydi. 

Mablag’arning  Yagona  g’azna  hisobvarag’iga  soliq  va  soliq  bo’lmagan  daromadlar 

ko’rinishida kelib tushishi moliyaviy resurslarni operativ boshqarish va davlat byudjeti 

harajatlarini o’z vaqtida to’lash uchun barqaror baza yaratadi. 

Ikkinchidan, dastlabki nazoratni amalga oshirish uchun sharoit yuzaga keladi, 

ya’ni  davlat  byudjetining  maqsadli  va  to’g’ri  foydalanilishi  keyingi  nazorat 

davlat  budjetining  ham  daromadlari,  ham  xarajatlari  qismi  kassali 

ijrosining  har  kungi  detallashtirilgan  monitoringini  o’tkazish, 

g’aznachilikning  bir  pog’onasidan  ikkinchi  pog’onasiga  pul 

mablag’larini 

o’tkazishni 

soddalashtirish 

natijasida 

budjet 

mablag’larini tezkor ishlatish 

Davlat moliyaviy mablag’larining g’aznachilik 

nazorati 

tasdiqlangan budjet mablag’lari doirasida budjet tashkilotlarining 

tovarlar va xizmatlar etkazib beruvchilar oldida majburiyatlar qabul 

qilish bosqichida (shartno moliya organlari tomonidan budjet 

xarajatlarini o’z vaqtida va manzilli moliyalashtirish bilan budjet 

mablag’larini bosh taqsimlovchilar tomonidan suiste’mol qilish va 

noto’g’ri ishlatishning oldini olish maqsadida joriy nazorat qilish 

qisqa fursatlarda davlat moliyaviy resurslarining real hajmini va 

uning istiqbol ko’rsatkichlarini aniqlash 

davlat  moliyasining  holati  to’g’risidagi  tezkor  axborotlarni 

yig’ish, qayta ishlash va tahlil qilish 

budjet tashkilotlari majburiyatlarini olgandan keyin pul mablag’larini 

g’aznachilik hisobraqamidan to’g’ridan-to’g’ri ta’minotchilarning 

hisobraqamiga o’tkazish natijasida pul oqimlari harakati bo’yicha 

jarayonlarni qisqartirish 

---

595 

 

o’rnatish  orqali  amalga  oshirilmaydi,  byudjet  mablag’lari  ko’zda  tutilmagan 

maqsadlar uchun ajratilmaydi

. 

 

Mamlakatimizda  davlat  moliyasi  tizimini  isloh  qilish  jarayonida  amalga 

oshirilayotgan  xar  bir  o’zgarishlar  natijasida  pirovard  maqsad  ko’zlanib  ish 

yuritilmoqda. 

G’aznachilik  organlarining  davlat  byudjetining  kassa  ijrosi,  daromadlar  va 

xarajatlar  ustidan  nazorat  hamda  byudjet  mablag’larini  boshqarish  soxasidagi 

vazifalari: 

o  Davlat  byudjetining  kassa  ijrosi,    jumladan,  tushgan  daromadlarni  turli 

darajadagi  byudjetlar  o’rtasida  taqsimlash,    byudjetdan mablag’   oluvchi-

larning  xarajatlar  smetalari  ijrosi  va  Davlat  byudjeti  ijrosi    to’g’risida 

hisobot tuzish; 

o  Davlat  byudjeti  mablag’larini  yagona  g’aznachilik  hisob  raqami, 

shuningdek, tegishli byudjetlar  daromadlari va xarajatlari o’rtasidagi kassa  

uzilishlari  oldini  olishni  ta’minlaydigan  hududiy    g’aznachilik    hisob  ra-

qamlarini joriy  etish orqali  boshqarish; 

Shartnomalarni ro’yxatga olish va to’lovlarni amalga oshirishdagi vazifalari: 

o  Byudjet tashkilotlarining tovarlar etkazib beruvchilar bilan shartnomalarni, 

shuningdek,  davlat  byudjeti    mablag’lari  hisobidan  kapital    qurilish 

bo’yicha buyurtmalarning shartnomalari xarajatlar  smetasida  ko’rsatilgan 

summalar  va  maqsadlarga  yo’naltirilishi  ustidan  qat’iy    nazorat  o’rnatish 

asosida  mazkur  shartnomalarni  majburiy  ro’yxatdan  o’tkazish  tartibini  joriy 

etish  orqali  byudjet  tashkilotlarining  xarajatlar  smetasida  ko’zda  tutilmagan 

hamda ajratilgan limitdan ortiqcha  xarajatlarni oldini olish; 

o  Byudjet  tashkilotlarini,  jumladan  mudofaa  va  xavfsizlik           tuzilmalarini  

moliyalashtirishga    yo’naltirilgan  byudjet  mablag’laridan    foydalanishni 

maqbullashtirish yuzasidan monitoring olib borish, bunda  ular tomonidan  

tuzilayotgan  shartnomalarning  sifati  ta’minlanishini,  ularning  maqsadga 

muvofiqligi  va  narx-navo  echimini  nazarda  tutish  hamda    qoidaga  ko’ra 

vositachilik xizmatlaridan voz kechish; 

---

596 

 

o  Davlat  byudjeti  G’aznachilik  tizimiga  o’tilganda  byudjet  muassasalari 

tomonidan  amalga  oshirilgan  xarajatlar  uchun  tulovlar  moliyaviy 

majburiyatlarni  tasdiqlovchi  va  xarajatlar  smetasi    va  ro’yxatga  olingan 

shartnomalarda  nazarda  tutilgan  kat’iy  summalar  doirasida  tovarlar  

etkazib  beruvchilarning  bevosita  hisob  raqamlariga  byudjetdan  mablag’ 

oluvchilar  nomidan  va  ularning  topshirig’i  bo’yicha  to’lovlarni  amalga 

oshirish  orqali  to’lov  intizomiga  so’zsiz  rioya  etilishi  ustidan  joriy 

nazoratni ta’minlashga erishilishi. 

G’azna ijrosi jarayonida buxgalteriya hisobi va hisoboti. 

 Davlat  ichki  va  tashqi  qarzlariga  xizmat  ko’rsatish  hamda  kafolatlarini 

bajarish soxasidagi vazifalari. 

   G’aznachilik  faoliyati  nazoratini  amalga  oshirganda  nazorat  natijalariga 

ko’ra byudjet to’g’risidagi qonun hujjatlarini buzish holatlarini aniqlash va bartaraf 

etish tartiblari amalga oshiriladi. 

Byudjet kodeksiga ko’ra quyidagilar byudjet intizomini buzish maqomida

179

: 

-Davlat  byudjeti,  davlat  maqsadli  jamg’armalari  byudjetlari  va  byudjet 

tashkilotlarining  byudjetdan  tashqari  jamg’armalari  mablag’larini  ularni  olish 

(ulardan foydalanish) shartlariga muvofiq bo’lmagan maqsadlarga yo’naltirish; 

-mehnatga haq to’lash bo’yicha belgilangan razryadlarga, lavozim maoshlari, 

ustamalar,  ish  haqiga  qo’shimchalar  va  boshqa  to’lovlar  miqdorlariga  rioya 

etmaslik; 

-  byudjetdan  moliyalashtiriladigan  muassasalar  va  tashkilotlarga  ish  haqi, 

pensiyalar,  nafaqalar,  stipendiyalar  va  ularga  tenglashtirilgan  boshqa  xarajatlarni 

to’lash uchun pul mablag’lari berilishini, shuningdek pensiyalarni etkazib berishni 

amalga oshiruvchi muassasalarga pul mablag’lari berilishini banklarning rahbarlari 

va boshqa mansabdor shaxslari tomonidan asossiz kechiktirish. 

Byudjet ijrosi bosqichida quyidagilar smeta-shtat intizomini buzishdir: 

                               

179

 O’zbekiston Respublikasi Budjet kodeksining187-moddasi asosida

 

---

597 

 

- noto’g’ri ma’lumotlar asosida va normativlarga nisbatan oshirib ko’rsatilgan 

byudjetdan ajratiladigan mablag’larni xarajatlar smetasiga kiritish; 

-  xodimlarning  belgilab  qo’yilgan  cheklangan  umumiy  soniga,  xodimlarning 

toifalari  o’rtasidagi  o’zaro  nisbat  normativlariga,  namunaviy  shtat  normativlariga 

rioya etmaslik; 

-  byudjet  tashkilotlarining  byudjetdan  tashqari jamg’armalarini  shakllantirish 

va ulardan foydalanish tartibiga rioya etmaslik; 

-  tarifikatsiya  ro’yxatlarini  tuzishning  belgilangan  tartibi  va  normativlariga 

rioya etmaslik. 

 Moliya va g’aznachilik organlariga byudjet so’rovini, ro’yxatdan o’tkazish 

uchun xarajatlar smetalarini va shtat  jadvallarini, shuningdek moliyaviy hisobotni 

belgilangan  muddatlarda  taqdim  etmaslik  byudjet  so’rovini,  ro’yxatdan  o’tkazish 

uchun xarajatlar smetalarini va shtat  jadvallarini, shuningdek moliyaviy hisobotni 

taqdim etish tartibini buzishdir

180

.  

O’zbekiston  Respublikasiga  beg’araz  yordam  doirasida  kelib  tushgan 

tovarlarni  sotish,  ijaraga  berish  yoki  boshqa  tijorat  maqsadlariga  yo’naltirish 

ulardan foydalanish tartibini buzishdir.  

Byudjet  to’g’risidagi  qonun  hujjatlarini  buzganlikda  aybdor  shaxslar 

belgilangan tartibda javobgar bo’ladi.