Microsoft Word 127b2635c69e0ccce220d54f0a4d206a612d9bae85273c7ad237f9e445cb2da1

smetasi to’g’risida umumiy tushuncha 

2.   Xarajatlar smetasini tuzish, tasdiqlash va ro’yhatdan o’tkazish tartibi 

3.   G’aznachilik  sharoitida  xarajatlar  smetalari  va  shtatlar  jadvallariga 

o’zgartirishlar kiritish tartibi 

 

1. Byudjet tashkilotlari va byudjet mablag’lari oluvchilarning xarajatlar 

smetasi to’g’risida umumiy tushuncha 

O’zbekiston  Respublikasi  Byudjet  Kodeksining  4-moddasida  byudjet 

tashkilotlariga  quyidagicha  ta’rif  berilgan:  “Byudjet  tashkiloti  –  davlat 

funktsiyalarini  amalga  oshirish  uchun  belgilangan  tartibda  davlat  hokimiyati 

---

365 

 

organlarining qaroriga ko’ra tashkil etilgan, davlat byudjeti mablag’lari hisobidan 

saqlab  turiladigan  notijorat  tashkilot”

112

.  Bu  tashkilotlar  asosan  yuridik  shaxs 

maqomiga  ega  bo’lib,  ularning  faoliyati  bu  maqomning  barcha  talablariga 

(moddiy-texnika  bazasi  va  faoliyat  sohasi  bo’yicha  xo’jalik  faoliyati  bilan 

shug’ullanish  uchun  etarli  sharoitning  mavjudligi,  buxgalter  kadrlarning  mavjud 

bo’lishi,  shaxsiy  hisobraqamining  mavjud  bo’lishi  va  sh.k.)  javob  berishi  kerak. 

Lekin bugungi kunda yuridik shaxs maqomiga ega bo’lmagan byudjet tashkilotlari 

ham  faoliyat  yuritib  kelmoqda.  Ularga  tegishli  davlat  boshqaruv  organlari  (bosh 

bo’linma 

sifatidagi 

byudjet 

tashkiloti) 

huzuridagi 

markazlashtirilgan 

buxgalteriyalar  va  tegishli  hokimiyatlarning  buxgalteriyalari  tomonidan  xizmat 

ko’rsatiladi (masalan, tuman madaniyat bo’limiga qarashli markaziy kutubxonalar 

tizimi,  tegishli  hokimiyatlar  bo’linmalariga  qarashli  veterinariya  uchastkalari  va 

punktlari va sh.k.).  

Ma’lumki, iqtisodiyot va ijtimoiy hayot sohalari ikki yirik sohadan iborat (1-

rasm): 

1. Moddiy ishlab chiqarish sohasi. 

2. Nomoddiy ishlab chiqarish (yoki noishlab chiqarish) sohasi. 

                               

112

 O’zbekiston Respublikasi Budjet Kodeksi. 4-modda. 

---

366 

 

 

 

1-rasm. Iqtisodiyot va ijtimoiy hayot sohalari

113

 

Moddiy  ishlab  chiqarish  sohasida  moddiy  qiymatliklar  yaratiladi,  tovarlar 

ishlab chiqariladi, xizmatlar ko’rsatiladi, ishlar bajariladi. 

Noishlab  chiqarish  sohasida  turli  xizmatlar  (maishiy,  kommunal,  ijtimoiy, 

davlat boshqaruvi, mamlakat mudofaasi, milliy xavfsizlik, ichki ishlar xizmatlari) 

ko’rsatiladi. 

Noishlab  chiqarish  muassasa  va  tashkilotlarining  bir  qismi  tijorat  hisobi 

asosida ish yuritsalar, bir qismi notijorat faoliyatini olib boradilar. Bu faoliyatning 

pirovard  maqsadi  tijorat  foydasiga  ega  bo’lish  bo’lmaydi,  lekin  ularning 

qo’shimcha  daromadlarni  jalb  qilishga  bo’lgan    intilishlarini  ham  inkor  etmaydi. 

Bunday muassasalarning aksariyati “byudjet tashkiloti” maqomida faoliyat qiladi. 

                               

113

 Nurmuxamedova B., Kabirova N. Moliya. O’quv qo’llanma. -  T.: VNESHINVESTPROM. 2013. 180-

bet.