Microsoft Word 12 Foydalanilgan adabiyotlar

- subyektlarning maqomiga ko’ra: 
- hokimiyat organlaridagi korrupsiya; 
- xususiy sektordagi korrupsiya; 
- siyosatdagi korrupsiya yoki siyosiy korrupsiya; 
- darajasiga ko’ra: 
- quyi darajadagi korrupsiya; 
- yuqori darujadagi korrupsiya; 
- vertikal korrupsiya; 
- ijtiuioiy xavflilik darajasiga ko’ra: 
- korrupsiya-qilmish; 
- korrupsiya-jinoyat. 
Korrupsiyaning ko’rsatilgan turlarini quyida mufassalroq ko’rib chiqishga harakat qilarniz. 
Hokimiyat (ijroiya, vakillik va sud) organlaridagi korrupsiya-hozirgi vaqtda jahonning deyarli 
barcha mamlakatlari, shu jumladan, O’zbekistonda ham muhim muammolardan biri hisoblanadi. Bu 
turdagi  korrupsiya  jinoyatlarining  o’ziga  xos  xususiyati  shundan  iboratki,  ularni  o’zlari  qonunga 
rioya  etishlari  va  uni  muhofaza  qilishlari  lozim  bo’lgan  kishilar  sodir  etadi.  Aksariyat 
mamlakatlarda  bu  jinoyatlar  keng  tarqalganligi,  davlat  apparati  xodimlari  korrupsiya  domiga 
ilinganligi mazkur mamlakatlarning qonunchilarini poraxo’rlik, mansab mavqeini suiste’mol qilish 
va  boshqa  xavfli  mansabdorlik  jinoyatlariga  qarshi  qat’iy  choralar  ko’rishga  va,  aksincha, 
mansabdorlarning uncha xavfli boimagan va ko’proq darajada tarqalgan jinoyatlariga jiddiy e’tibor 
bermaslik  (masalan,  uncha  qimmat  turmaydigan  sovg’a  olish  jinoyat  hisoblanmaydi)  holatlari 
uchrab turibdi. 

---

140 
Hozirgi  davrda  nodavlat  tashkilotlar  yoki  xususiy  sektordagi  korrupsiya  ancha  keng 
tarqaldi. Tashkilot (tijorat yoki jamoat tashkiloti) rahbari uning nizomda belgilangan vakolatlariga 
qat’iy rioya etishi lozim. Lekin u davlat mansabdori kabi o’ziga qarashli bo’lmagan resurslarni o’z 
shaxsiy manfaatlari yoki boshqa ikkinchi tomon foydasiga o’tkazishi yoki tasarruf etishi, tashkilot 
manfaatlariga  zid  bo’lgan  harakatlarni  sodir  etish  imkoniyatlariga  ega.  Bunga  kundalik  hayotdan 
misollar keltirish mumkin: turli tijorat banklarida maqsadi bankdan mablag’ olish va so’ngra tezlik 
bilan  g’oyib  bo’lishga  asoslangan  turli  loyihalarga  pora  evaziga  kreditlar  ajratilishi;  turli  mulk 
shakliga  mansub  bo’lgan  korxonalarda  davlat  va  korxonalarning  zarar  ko’rishiga  olib  keladigan 
moddiy boyliklarni (vino-aroq yoki neft-kimyo mahsulotlari va sh.k.) pora evaziga arzon narxlarda 
olish imkoniyatlarining mavjudligi. 
Ayrim  tadqiqotchilar  siyosiy  korrupsiyani  alohida  tadqiq  etib,  uni  korrupsiyaviy 
jinoyatlarning  alohida  turi  sifatida  ajratib  ko’rsatadi.  Ular  asosan  korrupsiyaning  uchta  asosiy 
shaklini keltiradi: 
1)  siyosiy:  mansabdor  shaxs  yuzaga  kelgan  qarindosh-urug’chilik  munosabatlari