Microsoft Word àñîñèéòåõ10. doc

 

---

 
66
 
Stefan-Bolsman qonuni.
 Biror jismning yuza birligi F 
dan vaqt birligi 
τ  davomida to׳lqin uzunligining 
hamma intervali bo׳yicha (A = 0 dan A = oo gacha) nurlangan energiyaning miqdori jismning nur 
chiqarish qobiliyati 
E deb ataladi. Ushbu ta’rif absolyut qora jism uchun quyidagi ko׳rinishga ega: 
4
0
0
T
K
E
=
                                     (19.22) 
bu yerda, 
0
E - absolyut qora jismning nur chiqarilish qobiliyati, Vt/m
2
; 
0
K - absolyut qora jismning nur 
chiqarish doimiyligi, 
4
2
8
0
/
10
67
,
5
K
м
Вт
K
⋅
⋅
=
−
; 
T-  jism yuzasining absolyut harorati, K. 
(19.22) tenglama Stefan-Bolsman qonuni deb ataladi. Bu qonun Plank tenglamasining hosilasi 
hisoblanadi. Bu qonunga ko׳ra, 
absolyut qora jismning nur chiqarish xususiyati yuza absolyut 
haroratining to׳rtinchi darajasiga proporsionaldir. Stefan-Bolsman qonuni kulrang jismlar uchun 
quyidagi ko׳rinishga ega: 
4
0
100






=
T
C
E
ε
                                             (19.23) 
bu yerda, 
ε -kulrang jismning nisbiy nur chiqarish koeffitsienti; 
0
C - absolyut qora jismning nur 
chiqarish koeffitsienti, 
4
2
0
/
67
,
5
K
м
Вт
C
⋅
=
. 
Kulrang jismning nisbiy nur chiqarish koeffitsienti materialning tabiati, uning rangi, harorati, yuzasining 
holatiga bog`liq bo׳lib, uning qiymati 1 dan kichik bo׳ladi va 0,055 - 0,95 chegarada o׳zgaradi (masalan, 
t=25°C bo׳lganda uglerodli po׳lat listi uchun 
82
,
0
=
ε
). 
Kirxgof qonuni.
 Bu qonun kulrang jismning nur chiqarish va nurni yutish xususiyatlari o׳rtasidagi 
bog`liqlikni ifoda qiladi. o׳zaro parallel joylashgan kulrang (1) va absolyut qora (2) jismlarni olib 
ko׳ramiz (19.5-rasm). Bir jism yuzasidan chiqarilgan nur ikkinchi jismning yuzasiga tushadi. Kulrang 
jismning yutish qobiliyatini 
1
A
, bilan belgilaymiz. Absolyut qora jism uchun 
1
0
2
=
= A
A
. Kulrang jism 
haroratini absolyut qora jism haroratidan yuqori deb olamiz, ya’ni 
.
2
1
T
T
>
 Bunda kulrang jismning 
yuza birligidan (vaqt birligida) nurlanish orqali berilgan issiqlikning miqdori quyidagicha topiladi: 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
               
1
0
1
A
E
E
q
⋅
−
=
                                
(19.24) 
Ikkala jismning harorati bir xil bo׳lganda issiqlik muvozanati yuzaga keladi (q=0): 
0
1
0
1
=
⋅
−
A
E
E