11 tur bugʻdoy ikkita kichik turga ajratiladi: 1 - tuk kaxrabo rang, 20och kaxrabo rang. 11 tur
bugdoyning yaltirokligi kamida 60% boʻlgani 1-kichik turga 60%dan kam boʻlgani 2-kichik turga
kiritiladi.
5 va 6 tur bugdoylar kichik turlarga ajratilmaydi. 1,2,3 va 4-kichik turlar hamda yaltirokligiga
koʻra shu kichik turga muvofiq keladigan, ammo rangi boʻyicha talablarga javob bermaydigan 1 va
4 tur bugdoylari yaltirokligiga koʻra muvofiq keladigan kichik turga kiritilib, «rangi boʻyicha xos
emas» deb kushib kuyiladi.
Pishish, yigishtirish yoki saqlashdagi nokulay sharoitlar tufayli oʻz tabiiy rangini yukotgan
bugdoy tur rakami bilan belgilanmaydi va «qoraygan» yoki «rangsizlangan» sifatida belgilanib,
rangsizlanish darajasi kursatiladi: birinchi daraja-yaltiroklikni yukotish va donning orka tomonining
rangsizlanishi, ikkinchi daraja-yaltiroklikning yukotilishi, rangsizlanish donning orka va yon
tomonlarida paydo boʻladi, uchinchi daraja - don ustining toʻla rangsizlanishi, don boshokda yoki
xirmonda oʻzok nam xolatda boʻlganda. Xar bir kichik turdagi donga, ayniksa, 1 va 4 turning 1, 2 va
3-kichik turlaridagi donga, rangiga koʻra, bir xillik talabi kuyiladi. Bu kichik turlarda rangsizlangan,
qoraygan, sarik va yonlari sarik donlarni bugdoyning asosiy rangini boʻzmaydigan miqdorda
boʻlishiga yoʻl kuyiladi.
Sifat koʻrsatkichlari boʻyicha shart normalardan tashkari natura boʻyicha ham talablar
belgilangan. Kuzgi va bahori yumshoq bugʻdoy bazis kondisiyalari boʻyicha ustirish mintakasiga
koʻra naturasi 730…75,5 g/l. atrofida, klassiz qattiq bugʻdoy – 745 g/l. boʻlishi kerak.
Tayyorlanadigan yumshoq bugdoy talablarga koʻra klasslarga ajratiladi.
1 va 2 klassga kuchli bugdoylar ruyxatiga kiritilgan bugdoy navlari, 3 klassga kuchli va eng
kimmatli bugdoylar ruyxatiga mansub bugdoy navlari kiritiladi. Kuchli va kimmatli bugdoylar
ruyxatini xar yili tegishli davlat organi tasdiklaydi.
1 va 2 klass bugdoylari fakat birinchi darajali rangsizlangan, 3 klassda - rangsizlangan va
qoraygan boʻlishi mumkin. Oliy klass talablaridan bittasiga javob bermagan bugdoy pastrok klassga
utkaziladi. Kuchli va kimmatli bugdoy don qabul qiluvchi korxonalarga topshirilganda ularga sinov
dalolatnomalari asosida yozilgan xujjatlar ilova kilinishi lozim.
Gʻamlangan qattiq bugdoy naturasi, kleykovina miqdori, sifati va boshqa koʻrsatgichlariga
koʻra uchta klassga va noklass bugʻdoyga ajratiladi. Tarkibida boshqa tur bugʻdoy donlari boʻlgan
noklass qattiq bugʻdoy talablariga javob bermaydigan bugʻdoy turlari aralashmasi hisoblanadi, qattiq
turga kiritilmaydi.
Ozuqa maqsadida va omuxta yem ishlab chiqarish uchun yetkazib beriladigan bugdoy
rangsizlangan va qoraygan, ammo begona xidlarsiz boʻlishi lozim. Undagi namlik 16%, begona
aralashmalar 5%, don aralashmalari 15% dan ortiq boʻlmasligi kerak. Begona aralashma tarkibida
mineral aralashmalari 10% gacha, zaharlilari 21%gacha, kakra - 0,1%, qorakosov - 0,1% va randak -
0,5%gacha boʻlishi cheklanadi.
Don zaxiralarini zazarkunandalar bilan zaharlanishiga yoʻl kuyib bulmaydi, unda julak bilan
zaharlanish ikkinchi darajadan ortiq boʻlmasligi kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: