Microsoft Word 05 Kishlok xujalik mahsulotlar sifati va marketingi

organoleptik, sosiologik, ekspert tekshirish) 
 
Hozirgi  kunda  qishloq  xoʻjaligi  mahsuloti  sifatini  aniqlashning  oʻlchov  (laboratoriya), 
roʻyxatga olish, hisob-kitob, organoleptik, sasiologik,  ekspert  uslublari mavjud. 
Oʻlchov uslubi.  Koʻrsatkichlarni asboblar  yordamida oʻlchash va tahlil qilishga asoslangan 
boʻlib, miqdoriy koʻrsatkichlardan foydalanadi. Oʻlchov uslublari fizik, kimyoviy, kimyoviy-fizik, 
mikroskopik, biologik, fiziologik va texnologik uslublarga ajratiladi. 
Fizik  uslublar  mahsulotning  fizik  xossalariga  asoslanadi.  Fizik  uslublarga  polyarimetrik, 
refraktometrik,  reologik,  dielektrik  uslublar  kiritiladi.  Polyarimetrik  uslubdan  optik  faol  moddalar 
(saxaroza,  glyukoza,  fruktoza)ni  miqdoriy  aniqlashda  foydalaniladi.  Eriydigan  quruq  moddalar, 
shakar va yogʻni aniqlashda refraktometrik uslublardan foydalaniladi. 
Refraktometrik  uslub  oziq-ovqat  mahsulotining  tarkibiy-mexanik  xususiyatlarini  aniqlash, 
donning meʻyorlarini, choʻzinchoqligi, yirikligi, toʻlaligi, puchligi, tekisligi, yaltiroqligi va naturasini 
aniqlash,  toʻkiluvchanlikni,  gʻalviraklikni,  tola  massasi  hajmini,  uning  mexanik  xususiyatlari 
(pishiqlik va moslashuvchanlik) ni aniqlash maqsadida qoʻllanadi. 
Dielektrik uslub bilan namlik aniqlanadi. 
Kimyoviy  uslublardan  qishloq  xoʻjaligi  mahsulotining  kimyoviy  tarkibini,  yaʻni  shakar, 
kraxmal,  biriktiruvchi  toʻqimalar,  yogʻ,  azot  birikmalari,  mineral  elementlar,  vitaminlar,  suv  va 
boshqa kimyoviy vositalarni aniqlashda foydalaniladi. 
Fizik-kimyoviy uslublar qishloq xoʻjaligi mahsuloti sifatini aniqlashga koʻmaklashadi: bular – 
xromatograf (xushboʻy va boʻyoq moddalar tabiati va miqdorini, oqsillardagi aminokislota tarkibini, 
ayrim  organik  kislotalar  mavjudligini  aniqlash),  potensiometrik  (LPU-1  potensiometr  yordamida 
tadqiq qilinayotgan eritmada vodorod ionlari yoʻnalishini va boshqalarni aniqlash), konduktometrik 
(eritmaning  elektr  oʻtkazuvchanligini  tadqiq  qilish),  kolorimetrik  (eritmada  yorugʻlikni  yutish 
boʻyicha moddalar toʻplanishini aniqlash), shuningdek, bu uslub vositasida meva va rezavorlardagi 
vitaminlar tarkibi, mahsulotlardagi rN miqdori aniqlanadi. 
Mikroskopik  uslubdan  oʻzun  tolali  zigʻir  va  nasha  oʻsimligi  toza  qatlamining  anatomik 
toʻzilishini,  tola  sifatini,  ular  oddiy  tolalar  yoʻgʻonligini,  mahsulot  (asal,  tuyilgan  ziravor)ning 
haqiqiyligini,  mahsulotlarda  aralashmalar  (qum,  tuproq),  parazitlar  (sabzavotlarda  nematodlar) 
borligini aniqlashda foydalaniladi. 
Biologik uslublardan laboratoriya va  yerdagi unuvchanlik, shuningdek, mahsulotlarda toksik 
moddalar  mavjudligi,  mahsulotlarga  mikroorganizmlarning  aralashganligi  va  ularning  tur  tarkibi, 
kuya zamburugʻlari  sporalarini aniqlashda foydalaniladi.   
Mahsulot sifati koʻrsatkichlari qoʻyidagilardan tashkil topgan: 

---