Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

 

23.2. Yuridik shaxslarning moliya yilidagi xarajatlari va ularni tarkibi. 

Soliq to‘lovchining xarajatlari soliq solinadigan foydani aniqlash paytida chegirib tashlanadi. 

Asoslangan va hujjatlar bilan tasdiqlangan xarajatlar, qonun hujjatlariga va (yoki) soliq 

to‘lovchining hisobga olish siyosatiga muvofiq rasmiylashtirilgan zararlar ham soliq to‘lovchining 

xarajatlari bo‘ladi. 

Soliq to‘lovchining xarajatlari haqiqatda qaysi soliq davrida amalga oshirilgan bo‘lsa, o‘sha 

davrda chegirib tashlanadi. Agar ayni bir xil xarajatlar xarajatlarning bir nechta moddasida nazarda 

tutilgan  bo‘lsa,  soliq  solinadigan  foydani  hisoblashda  mazkur  xarajatlar  faqat  bir  marta  chegirib 

tashlanadi. 

---

 

233 

 

Soliq to‘lovchi sarflagan va qiymati chet el valyutasida ifodalangan xarajatlar qiymati milliy 

valyutada ifodalangan xarajatlar bilan jamlab hisobga olinadi. Mazkur xarajatlarni qayta hisoblash 

soliq  to‘lovchi  tomonidan  buxgalteriya  hisobi  to‘g‘risidagi  qonun  hujjatlariga  muvofiq  amalga 

oshiriladi. 

Soliq  to‘lovchining  xarajatlari  chegirib  tashlanadigan  va  chegirib  tashlanmaydigan 

xarajatlarga bo‘linadi. 

Chegirib tashlanadigan xarajatlar quyidagilardir: 

1) moddiy xarajatlar; 

2) mehnatga haq to‘lash xarajatlari; 

3) amortizatsiya xarajatlari; 

4) boshqa xarajatlar; 

5) kelgusida soliq solinadigan foydadan chegirib tashlanadigan hisobot davridagi xarajatlar. 

Quyidagilarga soliq to‘lovchining xarajati sifatida qaralmaydi: 

1)  vositachilik,  topshiriq  shartnomasi  yoki  vositachilik  xizmatlari  ko‘rsatish  uchun 

boshqa shartnoma bo‘yicha majburiyatlar bajarilishi munosabati bilan, shuningdek komitent yoki 

boshqa ishonch qog‘ozi bergan shaxs uchun vositachi va (yoki) boshqa ishonchli shaxs tomonidan 

qilingan  xarajatlarga  haq  to‘lash  hisobiga  vositachi  va  (yoki)  boshqa  ishonchli  shaxs  tomonidan 

topshirilgan  mol-mulk  tarzidagi  to‘lovlar,  agar  bunday  xarajatlar  tuzilgan  shartnomalarning 

shartlariga muvofiq vositachi yoki boshqa ishonchli shaxsning yoxud boshqa ishonch bildiruvchining 

xarajatlari tarkibiga kiritilishi lozim bo‘lmasa; 

2)  soliq  to‘lovchi  emitent  tomonidan  topshirilgan,  aktsiyadorlar  o‘rtasida  aktsiyadorlar 

umumiy  yig‘ilishi  qaroriga  binoan  o‘zlariga  tegishli  aktsiyalar  miqdoriga  mutanosib  ravishda 

taqsimlanadigan aktsiyalarning qiymati yoxud emitentning ustav fondi (ustav kapitali) ko‘paytirilgan 

taqdirda aktsiyalarni aktsiyadorlar o‘rtasida taqsimlashda dastlabki aktsiyalar o‘rniga berilgan yangi 

aktsiyalarning  nominal  qiymati  bilan  aktsiyadorning  dastlabki  aktsiyalarining  nominal  qiymati 

o‘rtasidagi farq; 

3)  boshqa  yuridik  shaxslarning  ustav  fondiga  (ustav  kapitaliga)  yoki  oddiy  shirkatga  hissa 

sifatida berilgan mol-mulk, mulkiy huquqlar qiymati.