Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

 

7.3. Bankdagi maxsus schyotlar va boshqa pul mablag‘lariga doir schyotlar bo‘yicha 

muomalalar hisobi. 

Korxonalar  bank  bo‘limida  hisob-kitob  schyotidan  tashqari.  5500-«Bankdagi  maxsus 

schyotlardagi  pul  mablag‘larini  hisobga  oluvchi  schyotlar»,  5600-«Pul  ekvivalentlarini  hisobga 

oluvchi  schyotlar»,  5700-«Yo‘ldagi  pul  mablag‘larini  hisobga  oluvchi  schyotlar»,  5800-«Qisqa 

muddatli investitsiyalarni hisobga oluvchi schyotlar» schyotlarini respublika hududida hamda xorijda 

so‘mda  va  chet  el  valyutasi  sifatida  saqlanayotgan  pul  mablag‘larining  mavjudligi  va  harakati 

to‘g‘risidagi mahlumotlarni umumlashtirish uchun mo‘ljallangan. Bu schyotlarda akkreditivlar, chek 

---

 

daftarchalari,  boshqa  to‘lov  hujjatlari  (veksellardan  tashqari),  alohida  joriy  va  boshqa  maxsus 

schyotlardagi  pul  mablag‘lari,  shuningdek,  alohida  holda  saqlanishi  lozim  bo‘lgan  maqsadli 

moliyalashga aloqador pul mablag‘lari harkati hisobga olinadi.  

5510-«Akkreditivlar»  schyotida  akkreditivlardagi  pul  mablag‘larining  harakati  hisobga 

olinadi. 

Akkreditivlar  boshqa  shahardagi  mol  yetkazib  beruvchilar  bilan  hisoblashish  uchun 

korxonaning  topshirig‘igsha  asosan  bankdagi  hisoblashuv  schyotidagi  o‘z  mablag‘lari  hisobidan, 

ayrim  paytlarda  bankning  ssudasi  hisobidan  ochiladi.  Bunda  5510-«Akkreditivlar»  schyoti 

debetlanadi va akkreditiv qasi schyotdan qo‘yilgan bo‘lsa, shu schyot (5110-«Hisob-kitob schyoti», 

5210-«Mamlakat  ichidagi  valyuta  schyoti»,  5220-«Chet  eldagi  valyuta  schyotilari»,  7810-«Uzoq 

muddatli bank kreditlari» va boshqa schyotlar) kreditlanadi.  

Akkreditiv  va  maxsus  schyotlarga  qabul  qilingan  summalar  ularning  foydalanishiga  qarab 

(bank  ko‘chirmasiga  asosan)  odatda  5500  schyot  kreditidan  6010-«Mol  yetkazib  beruvchilar  va 

pudratchilarga  to‘lanadigan  schyotlar»  schyotining  debetiga  yoziladi.  Foydalanilmay  qolgan 

akkreditiv  va  maxsus  schyotlardagi  pul  mablag‘lari  qaysi  schyotlan  ochilgan  bo‘lsa  (5110,  5210, 

5220, 7810 va boshqa schyotlar) shunga qaytariladi. 

Har bir ochilgan akkreditivga alohida analitik schyot ochiladi.  

Bankdan  olingan  limitlangan  chek  daftarchalaridagi  pul  mablag‘lari  5520-«Chek 

daftarchalari»  schyotida  hisobga  olinadi.  Olingan  chek  daftarchalarining  summasiga  5520  schyot 

debetlanadi  va  pul  qaysi  schyotdan  hisoblab  o‘tkazilganligiga  qarab  5110,  5210,  5220,  va  7810 

schyotlar kreditalnadi.  

5500-«Bankdagi  maxsus  schyotlardagi  pul  mablag‘larini  hisobga  oluvchi  schyotlar»da 

bankda  alohida  saqalanadigan,  operatsion  xarajatlar  uchun  yuqori  tashkilotlardan  tushadigan, 

madaniy v boshqa tashkilotlarni, maktab o‘quvchilari oromgohlarini asrash uchun kasaba uyushma 

va  boshqa  tashkilotlardan  tushadigan  va  maktabgacha  yoshdagi  bolalar  muassasalarida  ota-

onalarning  farzandlarini  asrash  uchun  ulardan  olingan  mablag‘lar  harakati;  kengaytirilgan  takror 

ishlab chiqarishni tahminlash uchun o‘z aylanma mablag‘lari yetishmaydigan jamoa xo‘jaliklari yo‘l 

qurilishi, yerlarni melioratsiya qilish, tabiatni muhofazaqilish, uy-joy qurilishi, maktabgacha bolalar 

muassasalari  va  boshqa  madaniy-maishiy  ahamiyatga  ega  inventar  va  qurilmalar  sotib  olish, 

ommaviy-moddiy tadbirlar o‘tkazish, sug‘urta to‘lovlari va boshqa tadbirlarni bajarish xarajatlarini 

moliyalash uchun ajratilgan byudjet mablag‘larining harakatini alohida schyot ochib hisobga olinadi.  

Yuqorida  ko‘rsatilgan  maqsadlar  uchun  olingan  byudjet  mablag‘larining  summasiga  5500 

schyot debetlanadi va 8800-«Maqsadli tushumlarni hisobga oluvchi schyotlar» (8810-8890) schyoti 

kreditladi. 

Chek daftarchasidagi summalar korxona tomonidan berilgan cheklarning to‘lanishiga qarab 

hisobdan  chiqariladi,  yahni  transport  va  boshqa  tashkilotlarga  bankdan  pul  o‘tkazhilsa  (bank 

ko‘chirmasiga  muvofiq).  Bunda  6010-«Mol  yetkazib  beruvchilarva  pudratchilarga  to‘lanadigan 

schyotlar»  schyoti  debetlanadi  va  5500-Bankdagi  maxsus schyotlardagi  pul  mablag‘larini  hisobga 

oluvchi schyotlar» schyoti kreditlanadi. Chek berilgan bo‘lsa, ammo puli bankdan to‘lanmasa (to‘lash 

uchun ko‘rsatilmagan bo‘lsa), chek summasi 5520-«Chek daftarchalari»schyotida hisobga olinadi.  

Maxsus schyotlar, akkreditivlar va limitlangan chek daftarchalaridagi cheklar bo‘yicha barcha 

smuomalalar  maxsus  joriy  schyotlar,  akkreditivlar  va  limitlangan  chek  daftarchalarining  shaxsiy 

schyotlari bo‘yicha bank ko‘chimalarida aks ettiriladi.  

5610-«Pul ekvivalentlari (turlari bo‘yicha)» schyotida korxona kassasida saqlanadigan pochta 

markalari, davlat bojxonasi markalari, veksel markalari, puli to‘langan aviachiptalar, puli to‘langan 

dam  olish  uylari  va  sanatoriya  yo‘llanmalari  va  boshqa  shunga  o‘xshash  pul  ekvivalentlarining 

mavjudligi va harakati hisobga olinadi. 

Pul  ekvivalentlari  5600-«Pul  ekvivalentlari  (turlari  bo‘yicha)»  schyotida  nominal  qiymati 

bo‘yicha hisobga olinadi. Ularning analitik hisobi pul hujjatlarining turlari bo‘yicha yuritiladi. 

Pul ekvivalentlari kirimga olinganda 5610 schyot debetlanadi va naqd pulga sotib olanganda 

5010 va 5020 schyotlar; hisob-kitob schyotidan pul o‘tkazish yo‘li bilan sotib olinganda 5110 schyot, 

---

 

hisobdor shaxslar orqali sotib olinganda 4220-4290, 6970 schyotlar, turli shaxslardan sotib olinganda 

6990 schyot kreditlanadi.  

5710-«Yo‘ldagi  pul  mablag‘(o‘tkazma)lari»  schyotida  so‘m  va  chet  el  valyutasidagi 

mablag‘larning yo‘ldagi harakati (mahsulotlarni naqd pulga sotishdan tushum va pul o‘tkazmalari) 

to‘g‘risidagi axborotlar umumlashtiriladi. Bunda banklarning kassalariga tushadigan pul mablag‘lari, 

korxonalarning  hisob-kitob  schyotiga  yoki  boshqa  o‘tkazib  ulgurilmagan  omonat  kassalariga  yoki 

pochta bo‘limlarining kassalariga topshirgan mablag‘lar kiradi. 5710 schyot tranzit schyot bo‘lib, pul 

mablag‘larining harakati ustidan uzluksiz nazorat o‘rnatish uchun bog‘lovchi bo‘g‘in funktsiyasini 

bajaradi.  

5710-«Yo‘ldagi  pul  mablag‘(o‘tkazma)lari»  schyotining  debetida  pulning  inkassator 

tomonidan topshirilishi pul mablag‘larini hisobga oluvchi schyotlar bilan korrespondentsiyalangan 

holda aks ettiriladi. Pul mablag‘lari hisobga o‘tkazilganidan so‘ng 5710 schyot kreditlanadi va pul 

mablag‘larini  hisobga  oluvchi  schyotlar  (5010-5020,  5110-5530)  debetlanadi.  Yo‘ldagi  pul 

mablag‘(o‘tkazma)larining analitik hisobi ularning turlari bo‘yicha yuritiladi.  

5500-«Bankdagi maxsus schyotlardagi pul mablag‘larini hisobga oluvchi schyotlar», 5600-

«Pul ekvivalentlarini hisobga oluvchi schyotlar», 5700-«Yo‘ldagi pul mablag‘larini hisobga oluvchi 

schyotlar»  va  5800-«Qisqa  muddatli  investitsiyalarni  hisobga  oluvchi  schyotlar»i  bo‘yicha 

muomalalarning  sintetik  hisobi  ushbu  schyotlar  krediti  bo‘yicha  3-ASK  jurnal-orderda,  debeti 

bo‘yicha  esa  24-ASK  vedomostda,  tekshirilgan  va  tegishli  ishlov  berilgan  bank  ko‘chirmalariga 

asosan yuritiladi. 

3-ASK  jurnal-order  va  25-ASK  jurnal-orderning  kredit  oborotlari,  25-ASK  vedomostining 

debet oborotlari jamlanadi va har bir sintetik va analitik schyot bo‘yicha oy oxiriga qoldiq chiqariladi. 

5500, 5600, 5700 va 5800 schyotlar bo‘yicha kredit oborotlarining jami yozuvlari tekshirilib, boshqa 

tegishli hisob registrlari bilan taqqoslanganidan so‘ng Bosh daftarga o‘tkaziladi.  

chizma 

«Erkin» agrofirmasida 5510- “Akkreditivlar” bo‘yicha xisob yuritishning tartibi