Microsoft Word 01 Kishlok xujalik ishlab chikarish iktisodiyoti

 

2-rasm. Yalpi mahsulotning taqsimlanishi.

 

 

Yalpi  mahsulotning  tarkibida  shaxsiy  iste’mol  fondi va  jamg’arish  fondi o’rtasidagi rasional 

nisbat ahamiyatga ega. Uning tashkil topishi mahsulotning tannarxi va bahosi, binobarin harajatlar 

rentabelligi darajasiga bog’liq. Respublikada qabul qilingan «Mehnat Kodeksi»,  «Soliq Kodeksi» va 

boshqa  qonun  hujjatlarilardan  oqilona  foydalanish  iste’mol  va  jamg’arma  fondlari  o’rtasidagi 

bog’lanishni ta’min etadi va bozor iqtisodiyoti samaradorligini oshiradi

. 

14.3.Tovar mahsulot tushunchasi, tovarlilik darajasi va uni oshirish  imkoniyatlari 

 

Qishloq  xo’jaligining  tovar  mahsuloti  deganda,  yalpi  mahsulotning  barcha  sotish  kanallari 

orqali,  ya’ni  davlat,  matlubot    kooperasiyasi,  qishloq  aholisiga,  dehqon  bozorida,  oshxona  orqali, 

bolalar muassasalariga va chet davlatlarga sotadigan qismiga aytiladi. Tovar mahsulotning sotilgan 

va  bu  uchun  pul  olingan    qismi    sotilgan  mahsulot  deyiladi.  Shuning  uchun  «Tovar  mahsulot» 

tushunchasi «Sotilgan mahsulot» tushunchasidan kengdir. Agar tovar mahsulotning hammasi sotilsa, 

u holda ikkalasi teng bo’ladi. Xo’jaliklarning hozirgi hisobotlarida tovar mahsulotning real miqdori  

va qiymati aniqlanmaydi. Sotish paytida sotilgan mahsulot natural shakldan pulda ifodalangan qiymat 

shakligao’tadi.  Sotilgan  mahsulotning  bir  qismi  o’sha  zahotiyoq  qiymat  shaklini  oladi.  Bu  chetga 

Yalpi mahsulot 

Material 

xarajatlar 

Yalpi daromad 

Zaruriy 

maxsulot 

Qoshimcha 

maxsulot 

Истеъмол 

қилинган 

материал 

оборот 

воситалар

ининг 

қиймати 

Меҳнат 

ҳақи 

Давлат

нинг 

марказ

лашган 

дарома

ди 

Asosiy 

vositala

r 

amortiz

atsiyasi 

Ижти

моий 

истеъ

мол 

фонд

лари 

Жамғ

ариш 

фонд

лари 

Таннарх 

Соф даромад 

---

 

 

275 

ko’rsatilgan xizmatlar yoki boshqa korxonalar uchun bajarilgan ishlarga olingan pul tushumidir. Bir 

butun  qishloq  xo’jaligining  hamda  alohida  qishloq  xo’jalikkorxonalari  va  alohida  mahsulot 

turlarining tovarliligi ikki  ko’rsatkichda ifodalanadi: 

1. Tovar mahsulotining massasi; 

2. Tovarlilik darajasi.