Microsoft Word 01 Kishlok xujalik ishlab chikarish iktisodiyoti

s

k

=

=

+

=

 

 

Mahsulotning mehnat sig’imi va soatlik mehnat unumdorligi o’zaro teskari aloqada ekan, agar 

mehnat sig’imi ma’lum bo’lsa, u holda soatlik mehnat unumdorligi quyidagi usulda aniqlanadi: 

     

2,12s

47

,

0

1

1

=

=

=

MS

MU

 

 

Sut  qoramolchiligida  jami  mehnat xarajatlarining  90%  (go’ng  xarajati  chiqarilgandan  keyin) 

sigirlardan  sog’ib  olingan  sutga,  10%  esa  buzoqqa  ajratiladi.  Shuning  uchun  sut  ishlab  chiqarish 

bo’yicha soatlik mehnat unumdorligi va 1 s mahsulotning mehnat sig’imi quyidagicha aniqlanadi: 

 

;

9

,

0

*

SM

MUs

  

MX

=

      

;

0,9

*

MX

MSs

  

SM

=

 

 

Bu yerda: MUs–sutchilikda 1 soatlik mehnat   unumdorligi (1k/s ga), s 

MSs–1 s sutga sarflangan mehnat xarajatlari, k/s; 

MX–Sigirlarni  saqlash  uchun  sarflangan  mehnat  xarajatlari  (go’ngga  sarflangan  mehnat 

harajatlari chiqarib tashlab,), k/s 

SM - sut miqdori, s 

0,9 - sutga ajratilgan mehnat sarfining salmog’i 

 

Misol. Xo’jalikda 8000 s sut sog’ib olingan, sigirlar saqlash uchun (go’ngga sarflangan mehnat 

harajatlari chiqarib tashlab) qilingan mehnat harajatlari 102000 kishi/soatni tashkil qilgan bo’lsa, u 

holda mehnat unumdorligi va mehnat sig’imi mos ravishda quyidagicha xisoblanadi: 

 

---

 

 

218 

 

;

09

,

0

91800

8000

9

,

0

*

102000

8000

MUs

  

s

=

=

=

 

   

 

 

;

/

5

,

11

8000

91800

8000

9

,

0

*

102000

MSs

  

s

k

=

=

=

 

 

Qo’ychilikda  mehnat  unumdorligi  va  mehnat  sarfini  hisoblash  uchun  jami    qilingan  mehnat 

sarfidan go’ng xarajati va qo’zi uchun ajratilgan 10%  chiqarib  tashlanib, qolgan qismi go’sht va 

junga, ularni sotish bahosi bo’yicha qiymatiga  proporsional ravishda taqsimlanadi. Masalan: qo’y 

go’shti ishlab chiqarishda soatlik mehnat unumdorligi va 1 s mahsulot mehnat sig’imi quyidagicha 

aniqlanadi: 

 

;

S

*

MXq

GM

MUg

  

1

=

       

;

S

*

MXq

JM

MUj

  

2

=

 

 

;

GM

S

*

MXq

MSg

  

1

=

       

;

S

*

MXq

MSj

  

2

JM

=

 

 

Bu yerda: 

MUg – go’sht yetishtirishda 1 soatlik mehnat unumdorligi (1 kishi/soatiga), s; 

MUj – jun olishda 1 soatlik mehnat unumdorligi (1 kishi/soatiga), s;  

MSg – 1 sentner go’shtga sarflangan mehnat xarajatlari, k/s; 

MSj – 1 s. junga sarflangan mehnat xarajatlari, k/s; 

MXq – qo’ylarni saqlash uchun sarflangan mehnat harajatlari (go’ng uchun va qo’zi tug’ilganda 

sraflangan mehnat xarajatlari chiqarib tashlab), k/s; 

GM - go’sht miqdori, s.; 

JM – jun miqdori, s; 

S

1

 – go’shtning salmog’i, % (0,368); 

S

2

 – junning salmog’i, % (0,632); 

 

Misol. Xo’jalikda qo’ylardan 174 s. go’sht yetishtirilgan, 180 s. jun olingan. Qo’ylarni saqlash 

uchun mehnat harajatlari (go’ng uchun va qo’zi tug’ilganda sarflangan mehnat xarajatlarini chiqarib 

tashlab)  44200  k/s  ni  tashkil  qilgan  bo’lsa,  u  holda  go’sht    yetishtirish  va  jun  olishning  mehnat 

unumdorligi va mehnat sig’imi mos ravishda quyidagicha hisoblanadi. 

a) go’sht yetishtirish uchun: 

 

;

07

,

1

16266

17400

0,368

*

44200

17400

MUg

  

kg

=

=

=

 

 

;

/

93

,

0

17400

16266

17400

0,368

*

44200

MSg