Microsoft Word ЎҚ. ҚЎланмамонетар 2019 docm


-МАВЗУ. .МАРКАЗИЙ БАНК МОНЕТАР СИЁСАТНИ АМАЛГА ОШИРУВЧИ ТАШКИЛОТ СИФАТИДА



Download 416,42 Kb.
bet25/41
Sana24.02.2022
Hajmi416,42 Kb.
#246677
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   41
Bog'liq
monetar siyosati

9-МАВЗУ. .МАРКАЗИЙ БАНК МОНЕТАР СИЁСАТНИ АМАЛГА
ОШИРУВЧИ ТАШКИЛОТ СИФАТИДА


    1. Марказий банкнинг макоми ва уни ташкил этиш шакллари.

Бизга маълумки дастлабки Марказий банклар эрамизнинг XVII, XVIII асрларида Европанинг ривожланган мамлакатларида ташкил этилди. Марказий банкларни ташкил этишдан асосий максад муомалага пул бирликлари чикарилишини марказлаштириш ва муомаладаги пул хажмини тартибга солишдан иборат эди. Марказий банк ташкил этилишига кадар капитализмнинг дастлабки даврида мамлакатдаги тижорат банкларининг барчаси муомалага уз банкноталарини чикариш хукукига эга эди. Банкнота-бу ушбу банкнинг ундаги курсатилган микдордаги пулни реал, хакикий пулга хохлаган пайтда алмаштириб бериши туFрисидаги мажбуриятидир.
Одатда, Марказий банкнинг ташкил этиш шакллари деганда уларнинг фаолият юритиши учун лозим булган устав капиталининг шаклланиш манбалари эътиборга олинади.
Узбекистан Республикаси Марказий банки 1992 йил 28 феврал - Марказий банкнинг ташкил этилишган.
1996 йил 25 апрелда «1995 йил 21 декабрда «Узбекистан Республикаси Марказий банки тунрисида« конун кабул кининган.
Узбекистан Республикаси Марказий банкининг устав капитали микдори икки миллиард сумдан иборат. Устав капитали микдори Узбекистан Республикаси Олий Мажлисининг карорига мувофик оширилади.
Узбекистон Республикаси Марказий банки давлатнинг мутлок мулкидир.
Марказий банк мустакиллигининг объектив омиллари сифатида асосан куйидагилар тан олинади:

  • Марказий банк капиталида давлатнинг улуши;

  • Марказий банк вазифаларининг конунчиликда ёритилиш даражаси;

  • Марказий банк рахбари (Раиси) ва унинг уринбосарларини тайинлаш (сайлаш) тартиби ва уларнинг фаолият курсатиш муддатларининг конун хужжатларида тулик, аник акс эттирилиши хамда ушбуларга риоя этиш даражаси;

  • Давлат томонидан Марказий банк фаолиятини назорат килиш шакллари;

  • Марказий банк рахбарияти томонидан кабул килинган карорларига давлат органларининг конун асосида таъсир курсатиш куламлари ва Марказий банкнинг пул-кредит сиёсатларини хаётга тадбик этишда хукуматнинг иштироки;

  • Марказий банк молиявий фаолиятида давлатнинг роли, яъни унинг даромадларини ташкил этиш, харажатларини амалга ошириш ва фойдасини таксимлашда давлатнинг иштироки;

  • Мамлакат бюджетини туFри ва эгри молиялаштиришда Марказий банкнинг иштирокини белгиловчи жихатларнинг конун хужжатларида акс эттирилиши.

2012 йилга мулжалланган монетар сиёсат ва банк тизимининг фаолияти Узбекистан Республикаси Президенти И.А. Каримовнинг Олий Мажлис Конунчилик палатаси ва Сенатининг 2010 йил 12 ноябрдаги кушма мажлисида
«Мамлакатимизда демократик ислохотларни янада чукурлаштириш ва фукаролик жамиятини ривожлантириш концепцияси» мавзусидаги дастурий маърузасида белгиланган устувор вазифалар асосида ишлаб чикилган.

    1. Марказий банк бажарадиган асосий функциялар

Марказий банк - кредит тизимининг бош банки булиб, мамлакатда пул-кредит сиёсатини, эмиссия жараёнларини олиб боради.
Биринчи Марказий банклар бундан карийб уч юз йил олдин тижорат банкларининг ривожланиши натижасида вужудга келган. Булар 1668 йилда ташкил килинган Швед Рикс Жиро банки, 1694 йилда ташкил килинган Англия банкларидир.
Европа мамлакатларида Марказий банклар анча кечрок, асосан XVIII асрнинг иккинчи ярмидан бошлаб фаолият курсата бошлаган.
Банклар пайдо булишининг бош.лшгич даврларида улар марказий (эмиссия) ёки тижорат банклари тарикасида юзага келган эмас, яъни банклар уртасида хозиргидек булиниш булмаган. Банк иши ривожланишининг биринчи боскичларида ривожланган мамлакатларда тижорат банклари капиталларни йигиш максадида муомалага банкнотлар чикарганлар. Банкларнинг йириклашуви, банк ишининг ривожланиши натижасида банкноталарни муомалага чикариш йирик тижорат банклар кулига ута борган ва кейинчалик бирор йирик банк ихтиёрига берилган. Бу банк миллий ёки эмиссион банк кейинчалик марказий банк деб аталган. Марказий банк яъни кредит тизимини бошкариб турувчи, барча банклар фаолиятини назорат килиб турувчи кредит институти сифатида намоён
булади.
Жахон амалиётида марказий банклар вужудга келишининг икки асосий йули мавжуд:Биринчи йул- бу узок давр давомида тижорат банкларининг ривожланиши натижасида, уларни милллийлаштириш йули билан Марказий банкларнинг ташкил килиниши. Бунга мисол килиб, Англия банкини(1844 йил), Франция банкини(1848 йил), Испания банки(1874 йил), Германия Рейхсбанки(1875 йил), Италияда(1893 йил), Испанияда (1874 йил) мавжуд банкларнинг эмиссион марказ сифатида фаолият курсатишга мослашганлигини келтириш мумкин.
Иккинчи йул ташкил килингандаёк Марказий банк - эмиссион марказ сифатида кабул килинган банклар. Бундай банкларга АКЩнинг Федерал банклари, 1913 йилларда купгина Лотин Америкаси мамлакатларида ташкил килинган банклар, Австрия банки ва бошкаларни мисол келтириш мумкин.
АКЩда Марказий банк функциясини 12 та Федерал Захира банкларидан иборат Федерал Захира тизими бажаради. Федерал Захира банклар акционер банклар булиб, бу банкларнинг акционерлари сифатида миллий тижорат банклари фаолият курсатади. Тижорат банклар акционер сифатида дивиденд олишади.
Марказий банклар ижрочи ташкилотлар таъсирисиз, уз фаолиятини олиб боришлари керак.
Жаконда уз фаолиятини олиб боришда энг мустакил булган банклардан бири бу Немис Федерал банки ва Бундес банки кисобланади. Баъзи бир давлатларда Марказий банк Парламентга кисобот беради. Купгина колларда Марказий банклар уз фаолиятида мустакил булса-да, шу билан бирга, давлат банки кисобланади:
Марказий банк куйидаги асосий функцияларни бажаради:

  • банкнотлар (накд пуллар) эмиссияси;

  • давлатнинг олтин валюта-захираларини саклаш;

  • пул-кредит сиёсати инструментлари ёрдамида иктисодиётни мувофиклаштириш;

  • кредит институтлари фаолиятини мувофиклаштириш;

- давлат банки сифатида фаолият курсатиш;
- тулов-кисоб муносабатларини ташкил килишни белгилаб бериш;
- валюта курсини мувофиклаштириш.
Жахоннинг барча мамлакатларида банкноталарни муомалага чикариш функцияси марказий банкларнинг асосий функцияларидан бири хисобланади ва бу сохада монопол хукукга эга. Кредит пуллар Марказий банк томонидан конунда белгиланган равишда чикарилади ва Марказий банк муомалага чикарилган пулларнинг кайтиб банкка келиб тушиши чораларини ишлаб чикишга зарур.
9.3.Узбекистон Республикаси марказий банки, унинг максади ва

Download 416,42 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   21   22   23   24   25   26   27   28   ...   41




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish