Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc

18.2. Sayёx va elchilarni esdaliklari tavsifi. 
18.2. 1. ”Risola” 
”Risola” nomli asarni X asrning birinchi yarmida yashab wtgan arab sayёh’i 
va jug’rofiy fanlar bilimdoni olim va ёzuvchi Ah’mad ibn Fadlan ёzgan.  İbn 
Fadlanni 921-922 yillari Bulg’or, yani Volga bwyi podshoh’ining iltimosiga 
binoan, bulg’orlar orasida islomni mustah’kamlash, bulg’or podshoh’ligini qwshni 
xazar h’oqonlarining h’ujumidan h’imoya qilish uchun qalalar bino qilishda ёrdam 
berish uchun xalifa Muqtadir (908-932 y.) Bag’doddan yuborilgan elchi bilan 
uning kotibi vazifasida Bulg’orga yubordi. Bag’dod elchilari Bulg’orga Hamadon, 
Ray, Domg’on, Nishopur, Marv, Poykand, Buxoro, Xorazm, Ustyurt, Ёyiq (Urol) 
orqali bordilar. 
İbn Fadlan ana shu saёh’at vaqtida kwrgan va eshitganlari h’aqida “Risola” 
deb ataluvchi bir kitob ёzib qoldirgan. Asar etnografik malumotlarga boy, unda 
turli xalqlar, ularning turish-turmushi, mashg’ulotlari xususida qimmatli 
malumotlar bor. 
İbn Fadlanning ushbu asari XII-XIII asrlardan buёn jamoatchilikning diqqat 
etiborini tortgan, tarixchi olimlar undan birinchi manba sifatida foydalanganlar. 
“Risola”ning aslidan ayrim parchalar Ёqut Hamaviyning “Mwjam ul-buldon” 
asarida saqlanib qolgan. 1923 yili uning qisqartirilgan tah’riri qwlёzmasi Mashh’ad 
kutubxonalarining birida topilib, asarni yaqindan, bevosita wrganishga ywl ochildi. 

---

 
209
İbn Fadlan “Risola“cining arabcha matni 1823 yili Peterburgda, Ёqut 
Hamaviy asarida saqlangan parchalar asosida va 1959 yili Damashqda nashr 
qilingan. Asar rus tilida (tarjimon A.P.Kovalevskiy) 1939 yilda nashr qilingan.