Mexanizatsiyalash muhandislari instituti ekologiya va suv resurslarini boshqarish

4 - Topshiriq 

 

Mamlakatning  sug`oriladigan  yerlar  sifati  bo`yicha  taqsimlanishi  (%)  va 

hozirgi 

vaqtda 

respublikadagi 

turli 

darajadagi 

sho`rlangan 

yerlarni 

sug`orilayotgan  yerlarni  umumiy  maydoniga  nisbatan  ulushi  jadvalini  tuzib 

bering. 

Yerlarning  yaroqsiz  holga  tushishi  va  sifatining  yomonlashishi  muamosini 

tubdan  hal  qilish  uchun  boshqa  tadbirlar  bilan  bir  qatorda  ekspertiza  nazoratini 

ham  kuchaytirish  lozim.  Bu  sohadagi  ustuvor  harakatlar  quyidagi  tadbirlarni 

amalga oshirishni o`z ichiga oladi: 

a)  dehqonchilikning  umumiy  madaniyatini  oshirish,  bunda  eroziyaga  qarshi 

agrotexnik, tashkiliy xo`jalik, o`rmon-meliorativ, gidrotexnika tadbirlarini hamma 

joylarda  keng  miqiyosda  amalga  oshirish.  Ekinlar  turini  va  xilini  ko`paytirishga 

va  almashishlab  ekishga  o`tish,  bedazor  va  boshqa  o`tzorlarni  kengaytirish 

yashash  muhitini  sog`lomlashtirish,  tuproq  unumdorligini  saqlab  qolish  va 

oshirishda muhim ekologik ro`l o`ynaydi; 

b)  sug`orish  va  kollektor-zovur  tizimini  butunlay  qayta  ta’mirlash,  sho`r 

bosgan  yerlarni  meliorativ  holatini  yaxshilash,  takomillashtirilgan  zovur 

tizimlarini barpo etish; 

v)  yaylovlar  degressiyasining  oldini  olish  va  yaylovlardan  foydalanish 

amaliyotini yaxshilash va yaylov aylanmasi talablariga qat’iy amal qilish. 

Biologik  resurslardan  zarar  yetkazmay  foydalanish  va  bioxilma-  xillikni 

saqlash  ekologik  ekspertizaning  asosiy  maqsadlaridan  biridir.  Bu  muammo 

yechimi  mamlakatda  mustahkam  ekologik  barqarorlik  va  tabiat  tizimini  qo`llab 

quvvatlashga va biologik xilma-xilligini saqlab qolishga xizmat qiladi. 

Biologik resurslar jonli tabiat resurslari bo`lib, o`simliklar, hayvonot olami 

va  mikroorganizmlardan  tashkil  topadi  va  ular  tabiiy  muhitning  barcha 

---

 

21 

qismlarida- yer, suv va havoda mavjuddir. Biologik resurslar kompleks resurslar 

bo`lib,  tabiatda  modda  va  energiyaning  biologik  aylanishini,  atrof-muhit 

tuzilmasi 

biologik 

aylanishini 

va 

atrof-muhit 

tuzilmasi 

muvozanati 

barqarorligini  ta’minlaydi  yoki  yaxshilaydi.  Shu  sababdan  ulardan  foydalanish 

doimiy  ravishda  resurslarni  ko`paytirishga  qaratilishi  kerak.  Buning  uchun 

biologik resurslarini tayyorlash hajmi ularning yillik ko`payishi hajmidan oshib 

ketmaslishi, foydalanishning xarakteri va tuzilmasi esa biologik mahsuldorlikni  

oshirishga, 

biologik 

modda 

almashinuvini 

optimallashtirishga 

yo`naltirilishi lozim. 

O`zbekistonning  bioxilma-xilligi  27  000  ga  yaqin  turni    tashkil    etadi. 

Shundan  15  000  turdan  ortiqrog`ini  hayvonlar,  11  000  ga  yaqin  turlarini 

o`simliklar, ko`ziqorinlar, suv o`tlari tashkil etadi.