Mexanizatsiyalash m u h a n d isl a r iin st it u t I



Download 9,04 Mb.
Pdf ko'rish
bet58/332
Sana02.01.2022
Hajmi9,04 Mb.
#309650
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   332
Bog'liq
13 Falsafa asoslari

Mazmun  va  shakl. 
Falsafada  mazmun  va  shakl  kategoriyasi 
narsa,  hodisalarning  mavjudligi  va  rivojlanish  jarayonini  bi­
lish  usuli  sifatida  muhim  ahamiyatga  ega.  Mazmun  — narsa  va 
hodisalarning  rivojlanish  jarayonidagi  sistemani  tashkil  qilgan 
elementlarning  strukturaviy  bog‘lanishi  bo‘lib,  uni  boshqa  siste- 
malardan farqini belgilaydigan aloqadorliklar va munosabatlarini 
ifodalaydi.'
Shakl  esa  —  sistemani  tashkil  qilgan  elementlarning  struk­
turaviy  boglanishlari,  aloqadorliklari,  munosabatlarining  ifo- 
dalanishidir.  Hozirgacha  falsafiy  adabiyotlarda  mazmun  va 
shakl  o'rtasidagi  boglanishlarni  bir-biridan  ajratib  tahlil  qilish 
an’anaviy  xarakterga  ega.  Ya’ni,  mazmunning  o‘zgarishi  shakl­
ning  o‘zgarishiga  olib  keladi,  degan  xulosa ustuvor bolgan.  Va­
holanki,  sistemaning  elementlari  strukturaviy  boglanishlarsiz, 
aloqadorliklarsiz  mavjud  bolishi  mumkin  bolmaganligidek 
mazmun  va  shakl  ham  bir-birisiz  mavjud  b o la  olmaydi.  Biz 
faqat  nisbatan  mustaqil  bolgan  mazmun  va  shaklni  bilish  xu­
susiyatiga qarab,  shunday mantiqiy xulosaga kelishimiz mumkin. 
Boshqacha qilib aytganda, mazmun va shakldagi har qanday juziy 
o‘zgarish  ham  bir-biridagi  o‘zgarishlarni  taqozo  qiladi,  faqatgi- 
na  biz  ularni  bilib  olgan  yoki  bilmagan  bolishimiz  mumkin. 
Masalan,  suvning  agregat  holati,  shakli  o‘zgarishi  bilan  uning
130


mazmuni  ham  o‘zgaradi.  Ya’ni,  suv  bug‘  holatida  chanqoqni 
qondirmaydi,  o‘simliklarni  sug‘orish  uchun  yaramaydi.  Bundan 
tashqari,  elementlarning  strukturaviy  bog‘lanishlari  sistema­
ning  xarakterini  belgilashidan  kelib  chiqib  aytadigan  bo‘lsak, 
strukturaviy bog‘lanishlar shakl  sifatida  sistemaning  mazmunini 
ham  belgilab  turadi.  Shunga  ko‘ra,  shaklni  mazmunga  nisbatan 
«ikkilamchi»  deyish  noo‘rindir.  Bunga  ijtimoiy  hayotdan  misol 
keltiradigan bolsak,  demokratiya  boshqarishning  shakli  sifatida 
jamiyatning  mazmunini belgilab turadi.
Falsafada  mazmun va shakl  kategoriyasini boshqa kategoriya­
lar tizimidan ajratib  olib,  nisbatan mustaqil tahlil qilganda,  unga 
insonlarning  muayyan  manfaatlar  va  ehtiyojlar  asosida  yonda- 
shishlarini alohida e’tiborga olish kerak.  Bu umuman mazmun va 
shaklning  obyektiv xarakteriga putur yetkaza olmasa ham,  ularni 
baholashdagi subyektiv,  muqobil qarashlarda o‘z  ifodasini topadi.

Download 9,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   54   55   56   57   58   59   60   61   ...   332




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish