Mexanik va elektromagnit tebranishlar

Yorug‘lik dispersiyasi

QIZIL
TO‘Q SARIQ
SARIQ
YASHIL
HAVORANG
KO‘K
BINAFSHA
SPEKTR
Nyuton tajribasi
1666 - yil

Prizmada yorug‘lik dispersiyasi

Yorug‘lik nurining ikki karra singanidan so‘ng og‘ish burchagi
Agarda А vа α1 burchaklar kichik bo‘lsa
Prizmaning sindirish ko‘rsatkichi katta bo‘lsa, prizmadan nurlarning og‘ishi ham katta bo‘ladi.
kattalik — moddaning dispersiyasi deb ataladi.
Normal dispersiya
Barcha tiniq moddalarda to‘lqin uzunligi ortishi bilan sindirish ko‘rsatkichi kamaya boradi ( : bunday dispersiya normal dispersiya deb ataladi.

kuzatiladi.

λ to‘lqin uzunligi (rangi)	Sindirish ko‘rsatkichi
	Shisha, og‘ir, flint	Shisha Yengil Mineral	Uglerod Sulfidi	Suv
656,3 (qizil)	1,6444	1,5145	1,6219	1,3311
589,3 (sariq)	1,6499	1,5170	1,6308	1,3330
486,1 (havorang)	1,6657	1,5230	1,6799	1,3371
404,7 (binafsha)	1,6852	1,5318	1,6990	1,3428

Har xil moddalarda sindirish ko‘rsatkichining to‘lqin uzunligiga bog‘likligi

Dispersiyaning elektron nazariyasi

Lorensning dispersiya electron nazariyasi yorug‘lik dispersiyasini elektromagnit to‘lqinlarning modda tarkibiga kiruvchi, to‘lqinlarning o‘zgaruvchan elektromagnit maydonida majburiy tebranma harakat qiluvchi zaryadlangan zarrachalar bilan o‘zaro ta’siri natijasi deb qaraydi.
Lorens nazariyasiga asosan, yorug‘lik dispersiyasi —ε ning yorug‘lik to‘lqinlarining ν (to‘lqin uzunligi λ) chastotasiga bog‘liqlik natijasidir.
ε - muhitning dielektrik singdiruvchanligi
Muhitning absolyut sindirish ko‘rsatkichi
Spektrning optik sohasida barcha moddalar uchun ,
Shu sababli
ε—muhitning dielektrik sindiruvchanligi,
μ —magnit singdiruvchanlik
χ—muhitning dielektrik ta’sirchanligi
ε0–elektr doimiysi
Р va Е —tashqi elekr maydoni qutblanganligi va kuchlanganligining oniy qiymatlari.
Atom va molekulalar o‘zlarining xususiy tebranish chastotalariga ega bo‘ladilar.
Elnektronlarning majburiy tebranishlari amplituda va fazalari tashqi maydonning tebranish chastotasiga bog’liq bo’ladi – shu sababli quyidagi bog’lanishlar o’rinli bo’ladi: ε (ω) vа n (ω).