Mexanik kattaliklarni o’lchash Reja

Signal taqqoslash elementlari (qurilmalari)
Avtomatik rostlash va kuzatish sistemalarining taqqoslash elementi rostlanuvchi parametr X(t) qiymatini uning maqsadga muvofiq berilgan qiymati X_б bilan taqoslab ΔX(t)=X_б - X_ч(t) og’ishini aniqlash va boshqaruvchi signal ±/ΔX(t) ni tayyorlash uchun xizmat qiladi. Bu element АRS tuzilishida juda mas'uliyatli o’rinda turadi, chunki rostlash jarayonining sifat ko’rsatkichi аnа shu og’ishning o’lchash aniqligiga bog’liq bo’ladi.
ARSda eng ko’p qo’llaniladigan taqqoslash elementlarining sxemalari va shartli belgisi 36-rasmda ko’rsatilgan. Bunday elementlar signal taqqoslash uchun ishlatiladigan mexanik sistema tarozi sifatida ishlaydi. Unda berilgan miqdor X_б bilan texnologik parametr X_ч(t) taqqoslanadi va bir-biriga nisbatan «og’ishi» ±ΔX(t) aniqlanadi. Avtomatik rostlash sistemasi (ARS) esa ana shu «og’ishni» yo’qotish vа miqdorlar tengligini X_б=X_ч(t) qayta tiklash vazifasini bajaradi.





36-rasm. Taqqoslash qurilmalari:
1-mexanik qurilma (tarozi) sxemasi; 2-4 - potensiometrik -taqqoslash transformatori; 5 - selsinli taqqoslash sxemasi; 6 - elektr taqqoslash sxemasi; 7 - taqqoslash elementining shartli belgisi
Suv sаthi balandligining o’zgarishi (36- rasm) qalqigich tomonidan seziladi va reostat R₂ surilgichini suradi. Qarshilik R₂ ning o’zgarishi U(t) kuchlanish o’zgarishiga aylanadi. Natijada U_б=const bo’lgani uchun, sxemadan suv sathi balandligining o’zgarishiga mutanosib bo’lgani boshqaruvchi kuchlanish ±ΔU(t)=U_б-U(t) chiqadi. Shuningdek 36-rasmdagi potensiometrik taqqoslash elementida ham obyekt haroratining o’zgarishi termojuft tomonidan seziladi, obyekt harorati termoelektr yurituvchi kuch e_T ga aylantiriladi va haroratning berilgan miqdori U_б bilan taqqoslanib harorat o’zgarishiga mutanosib bo’lgan boshqaruvchi signal ±U(t)= U_б -e_T chiqadi.
Taqqoslash elementlari sxemalarida o’zaro qarama-qarshi bo’lgani vektorlar; X_б - texnologik parametrning maqsadga muvofiq, berilgan qiymati va X_ч(t) - rostlanuvchi texnologik parametrning real qiymatlari taqqoslanib, boshqaruvchi signal ±ΔΧ(t) hosil qilinadi. Taqqoslash elementlarining shartli belgisi 36- rasmda (7) ko’rsatilgan.