Meva-sabzavotlarni

25



yukori darajada issiklik izolyasiyasi bilan ta’min- laydi. Shuningdek, konstruksiya konveyerlarning (uning konveyerlari ikkita) tugri chizikli trayektoriya bilan xarakatlanadigan tarmokli tasmalarni uz ichiga oladi. Aslida tizim xavo sovituvchi moslama, kuchli ventilyator, konveyer lentalarini yuvish va kuritish ishini baja- ruvchi tizim, shuningdek, kup kirrali kodir sovitgich av- tomatikasi bilan jixozlangan.
Bunday tez muzlatuvchi tunnel foydalanuvchisi kulay xavo sovitgichni tanlash va xavo okimining tugri yunalti- rilishi maxsulotni muzlatish jarayoni tezkorligini oshi- rishini xisobga olishi lozim. Uz navbatida, mazkur xusu- siyat tunnelning umumiy unumdorligiga xam ijobiy ta’sir utkazadi.

• 
  I MEVALARNI SAKLASH USULLARI (OLMANI SAKLASH)
  

Olma navlarini saklash sharoiti uziga xos bulib kupincha aloxida nav yoki partiyalar uchun saklash rejasi tavsiya etiladi. Olma saklashda 10 °S farki bilan 0 °S yaxshi xarorat bulishi mumkin. Ammo yetilmagan navlar uchun bunday xaroratda saklanganida tulik pishmaydi. Ya’ni yetilish faolligini saklab koladi, rangi, ta’mi va xushbuyligi yaxshi bulmaydi. Undan tashkari, ba’zi nav­lar mevalari 0 °S da uzok saklanishi natijasida tulik yetilish xususiyatini yukotadi, okibatda pusti va etida korayish kupayadi.
Aksincha, “Baykal”, “Ok rozmarin”, “Golden Delishes" navlari esa - 1,5 °S da kuprok sovitishga chidaydi va

26

asta-sekin xarorati kutarilishi bilan iste’mol sifat- larini saklanib koladi. Olma mevalari ortikcha sovuk xolatiga chidamli bulib, bir maromda sovitishni kutara- di. Keskin sovitishda va yukori xaroratda shikastlanish samarasi oshadi.
Yirik sovitgich omborlarda saklash xaroratini ke- rakli darajada ushlab turish kiyin. Shu sababli ularda xarorat 1 °S-1,5 °S pasayishi extimoli yuzaga kelib, meva­lar nobud bulishi mumkin. Sovitgichlarda saklanadigan mevalarni asta-sekin ilitish kerak. Olmaning saklash- ga chidamliligi uni saklashda pishib yetilish xususiyati bilan aniklanadi. Olmaning ertapishar navlari kam muddatga, kechki navlari esa 7-8 oygacha saklanishi mum­kin. Olma saklash uchun yashiklarga joylashtiriladi. Bun-


17-rasm. Sovitgichlarda olmani saklash jarayoni




da olma kogozga uralsa yaxshi saklanadi. Olma yashiklarga joylashtirilganda ular orasiga kogoz yoki kirindi so- linsa xam buladi.

18-rasm. Olmani yashiklarda joylab saklash



Yashiklar omborga devor tomondan 25-30 sm, yashiklar orasida ikki metrli yul koldirilib joylashtiriladi. Bir taxda 7-8 ta yashik buladi. Eng yukoridagi yashik bilan ombor shipining orasida 50-60 sm kolishi kerak.
Olma solingan yashiklar taxlarga shaxmat usulida uchtadan va juft-juft kilib joylashtiriladi. Taxlarga navi, sorti, sifati, katta-kichikligi bir xil bulgan max- sulot joylangan yashiklar terib kuyiladi. Shuni ta’kid- lab utish kerakki, yaxshi pishmagan olma past xaroratda pishib yetilmaydi, aks xolda ular kattiklashib, ta’mi va xushbuyligi uzgarmaydi. Shu sababli, omborda xavoning

xaroratini olmaning pishganligiga karab uzgartirib turish lozim.
Olmaning sovukka chidamli navlari -1 -2 °S xarorat­da saklanadi. Bunday olmalar issik xaroratda uzok vakt saklanmaydi. Pepin shafran, Kandil sinap, Renet Simi- renko, Golden delishes, Boyken, Renet Kichunova, Sari sinap, Rozmarin kabi olma navlari sovukka chidamli xisoblana­di. Olmaning sovukka chidamsiz navlari 2-4 °S da saklana­di. Mart, Suvoroves, Aprel, Jonatan, Starking, Antonovka, Renet shampan, Oddiy antonovka navlari sovukka chidamsiz navlar jumlasiga kiradi.
Olmani saklashda xavoning nisbiy namligi 85-95% bulishi makbul xisoblanadi. Omborni sovitishga xavoni saklash xaroratiga yetguncha jadal aralashtirib turish orka- li erishiladi, bunda taxlar orasida xavo okimining tezli- gi 0,2-0,3 m/sek bulishini ta’minlash tavsiya kilinadi.
Olmani omborda saklash vaktida gaz muxitini boshkarish muxim xisoblanadi. Bunda ayniksa, past xaroratga chidam­siz olmani saklashda foydalanish yaxshi samara beradi.
Olmani saklashdan oldin ular maxsus bulmalarda sovi- tiladi. Xar kuni meva ombori bulmasi 10-15% olma bilan tulgaziladi. Bulma 7-10 kunda butunlay tulgaziladi. Bul- malarda xavo asta-sekin sovitilib 4-6 °S ga yetkaziladi, keyin esa nav uchun kerakli bulgan xarorat darajasi kol- diriladi.
Odatda olma daraxtining pastki shoxlaridan yigilgan mevalar yaxshi saklanadi. Shu sababli ular aloxida terib olinadi va saklashga xam aloxida joylanadi. Olma uzil- gandan sung 4-8 soatdan kechiktirmasdan meva omborga olib kelinishi kerak (3-jadval).





3-jadval
Olma sifatining uni saklash usuliga boglisligi