Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш 1

маркетинг стратегиясини ишлаб чиқиш»
 
321 
донларда 54,9 дан 66,4 ц/га (+11,5), картошкада 218,9 дан 230,5 ц/га (+11,6), 
сабзавотларда 277,1 дан 294,0 ц/га (+16,9), меваларда 123,9 дан 140,4 ц/га (+16,5), 
токзорларда 126,7 дан 137,1 ц/га (+10,4) гача бўлган ҳосилдорликка эришиш 
режалаштирилган [2].
Бундай чора-тадбирлар қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари етиштириш ҳажми 
ва иқтисодий самарадорликни оширишга имконият яратади. Бироқ 2018 йилда 6,1 
млн тонна буғдой етиштирилган бўлиб, бу 2017 йилги кўрсаткичдан 27 фоиз (8,377 
млн тонна) кам демакдир. Шунингдек, 2,3 млн тонна пахта (2,9 млн тонна, 
камайиш 21,5 фоиз), 8,6 млн тонна сабзавот (11,4 млн, камайиш 21,5 фоиз), 2,4 млн 
тонна картошка (3,1 млн тонна, камайиш 20 фоиз), 1,6 млн тонна полиз 
маҳсулотлари (2,09 млн, камайиш 23,2 фоиз), 2,1 млн тоннага яқин мева (3,06 млн, 
камайиш 31,4 фоиз), 1,3 млн тонна узум (1,7 млн, камайиш 24,8 фоиз), 18 минг 
тонна пилла (12,4 минг тонна, ўсиш — 44,5 фоиз), 1 млн тонна гўшт (2,3 млн тонна, 
камайиш 56,5 фоиз) ва 7,8 млн тонна сут (10,08 млн, камайиш 22,3 фоиз) 
етиштирилди. 
Йил давомида 58,1 трлн сўмлик қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари 
ишлаб чиқарилди. Ҳақиқатан ҳам, табиат инжиқликлари — баҳорнинг қуруқ 
келгани, кутилмаган жала ва бўронлар, ёз фаслидаги кучли сув танқислиги, 
жазирама иссиқ, турли ҳашарот ва касалликлар экин-тикинларга катта хавф 
туғдиргани, кузда эса ёғин-сочинларнинг барвақт бошлангани мамлакатимиз 
қишлоқ хўжалиги ходимларини яна бир бор жиддий синовдан ўтказди
[3]
. Демак, 
соҳа ишлаб чиқаришида таклиф ўзгарувчан бўлиб турли табиий хатарлар рўй 
беради. Шундай бўлсада аграр соҳанинг экспорт салоҳиятидан самарали 
фойдаланиш ва озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлаш масаласи ҳеч шубҳасиз биз 
учун энг муҳим вазифа ҳисобланади. 
Таҳлиллар шуни кўрсатадики, кейинги йилларда жаҳон бозорларида 
рақобатнинг кескин тус олиши аввало кўп тармоқли фермер хўжаликлари, 
экспортёр корхоналар ўз мақсад ва вазифаларини белгилашда нафақат маҳсулотга 
бўлган оддий талаб ва таклифдан келиб чиқиши, шунингдек, салоҳиятли 
истеъмолчиларнинг эҳтиёжлари, хоҳиш-истаклари ҳамда мақсадларини чуқур 
ўрганиш ва шу шароитга мос келадиган маркетинг стратегиясини амалга 
оширишлари талаб этилади. Аммо соҳада мазкур масалаларни ҳал этадиган, яъни 
ички ва ташқи бозордаги ўзгаришлар ҳамда хавф-хатарларни биладиган 
бозоршунос-маркетолог мутахассисларга бўлган эҳтиёж сақланиб қолмоқда. 
Айниқса, қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини сотишда янги бозорларни ўрганиш ва 
кириб боришда етарлича маркетинг тадқиқотлари олиб борилмаяпти. Натижада, 
аграр соҳа маҳсулотларини қайта ишлаш ҳажми 10 фоизга етмайди. Ҳозирги вақтда 
1,5-2 миллиард доллар миқдорида мева-сабзавот маҳсулотларини экспорт 
қилмоқдамиз. Лекин бу соҳада йилига 10-15 миллиард доллар маҳсулот экспорт 
қилиш имконияти мавжуд[4].

---

«Мева-сабзавотларни етиштириш, қайта ишлаш ва сотишнинг